Uwagi na temat semelaktywności w języku polskim

Bibliogr. s. 127-128

Niniejszy artykuł opisuje sposoby, w które czasownik w języku polskim oddaje znaczenie pojedynczego wystąpienia (tj. semelfaktywność). Przeprowadzono introspekcyjną analizę semelfaktywnych zastsowań polskich czasowników dokonanych z przyrostkiem -ną-, z przedrostkami inchoatywnymi i rezultatywnymi za- i s-/z- ("czysto aspektualnymi") oraz przedrostkami wyrażającymi subiektywną ocenę pojedynczych wystąpień w oparciu o model zgrupowań aspektowych aspektu dla j. rosyjskiego (Janda 2007). Rozważana jest możliwość zastosowania w j. polskim hipotezy alomorficznej Dickeya i Jandy (2009), według której semelfaktywność w j. rosyjskim wyrażana jest zarówno przez przyrostek -nu- oraz przedrostek s-. Wykazano, iż nawet mimo tego, że model zgrupowań aspektowych oferuje interesujący, przyjazny użytkownikowi sposób rozważań nad semelfaktywnością, rozmaite problemy wynikające z semelfaktywności w j. polskim wymagają poprawek w hierarchii implikacyjnej modelu. Hipoteza alomorficzna jest w mniejszym stopniu motywowana w j. polskim niż w j. rosyjskim, ponieważ kategoria czasowników semelfaktywnych z przedrostkiem s- jest trudniejsza do wyodrębnienia.

This paper discusses the means employed by the Polish verb in order to communicate the meaning of single occurrence (i.e. semelfactivity). An introspective examination of the semelfactive uses of Polish perfective verbs with the suffix -ną-, the inchoative and resultative ("purely aspectual") prefixes za- and s-/z- as well as the prefixes expressing subjective evaluation of single acts is carried out from the perspective of the cluster model of aspect (proposed for Russian by Janda 2007). The possibility of applying to Polish Dickey and Janda's (2009) allomorphy hypothesis, which states that in Russian semelfactivity is expressed by both the suffix -nu- and the prefix s-, is considered. It is shown that even though the cluster approach to aspect offers an attractive, user-friendly method of talking about semelfactivity, numerous problems posed by the Polish semelfactive data require adjustments of the model's implicational hierarchy. The allomorphy hypothesis is less motivated in Polish than in Russian for a Polish category of s- prefixed semelfactives is harder to isolate.