Guarantees of religious freedom in the provisions of labour law : outline of the present regulations and some proposals for legislative changes

Wolność sumienia i wyznania przewidziana w Konstytucji RP obejmuje szereg szczegółowych uprawnień takich jak prawo do świętowania, czy prawo do manifestowania swojej religii, ale nadto także prawo do postępowania zgodnego z własnymi przekonaniami religijnymi. Z uwagi na tak szeroki zakres rzeczonej wolności częstokroć pozostaje ona w kolizji z przepisami prawa pracy, przewidującymi obowiązek pozostawania w gotowości do pracy i obowiązek wykonywania poleceń pracodawcy. Analiza uregulowań prawa pracy prowadzi jednak do wniosku o niepełnym unormowaniu kolizji obowiązków wynikających z prawa pracy z prawami wynikającymi z wolności sumienia i wyznania oraz leżących u ich podłoża obowiązkami natury religijnej. Najpełniejszego uregulowania doczekała się kwestia niedyskryminacji oraz obchodzenia dni świątecznych, choć regulacje tej ostatniej kwestii rodzą wątpliwości. Pominięta została kwestia wypełniania obowiązków religijnych w czasie pracy oraz odmowa wykonywania obowiązków i poleceń pracodawcy sprzecznych z przekonaniami religijnymi. Także kwestia manifestowania przekonań religijnych w miejscu pracy nie doczekała się wyraźnego uregulowania. W obecnym stanie prawnym, wobec braku regulacji szczególnych i prokonstytucyjną (prowolnościową) wykładnią przepisów prawa pracy, wydaje się należy opowiedzieć się za prawem odmowy wykonania obowiązków i poleceń pracodawcy sprzecznych z przekonaniami religijnymi oraz prawem manifestowania ich w miejscu pracy, jak również za prawem wykonywania czynności religijnych w miejscu pracy. Należy jednak dążyć do odpowiednich zmian w prawie pracy jednoznacznie przesądzających te uprawnienia, ale zabezpieczającymi również w należyty sposób interes pracodawcy, który w obecnym stanie prawnym nie jest należycie chroniony.

Freedom of conscience and religion according to the Polish Constitution includes right to celebrate holy days, right to manifest one's religion, but also right to act in accordance with one's religious beliefs. Due to such a wide range of this freedom it is often in conflict with the provisions of the labour law, which introduce obligation of being available for work and the employee's duty to execute commands given by employer. Analysis of Polish labour law leads to the conclusion, that only part of the conflicts between labour law obligations and freedom of conscience and religion was regulated. In fact, Polish Labour Code includes only provisions on non-discrimination and the celebration of holy days. Issues concerning fulfilment of religious obligations at work and refusal to perform duties (employer's orders) that are contrary to the employee's religious beliefs were completely omitted. The issue of manifesting religious beliefs in the workplace also isn't regulated. Under current law, in the absence of specific regulations and pro-constitutional interpretation of labour law, it seems that such conflicts should be resolved in favour of the freedom of conscience and religion. It means that employees have right to refuse to perform duties (employer's orders) contrary to the employees' religious beliefs and the right to manifest beliefs in the workplace, as well as right to do religious activities (a.e. saying a prayer) in the workplace. Nonetheless there should be appropriate changes in labour law, that will clearly states about these rights, as well as protect the interest of the employer, which is not properly protected in the present legislation.