Substantive character of the institution of exceeding the limits of necessary defence due to the fear or agitation and procedural consequences of its application

Instytucja z art. 25 § 3 k.k. jest w polskiej literaturze prawniczej uznawana za okoliczność wyłączającą karalność albo winę. Analogiczny przepis w niemieckim Kodeksie karnym (§ 33) jest traktowany przez część doktryny niemieckiej jako jeden z dwóch rodzajów okoliczności wyłączających winę, tzw. Entschuldigungsgrund (w odróżnieniu od Schuldausschliessungsgruende). Pogląd ten można przenieść na grunt prawa polskiego. Sam strach lub wzburzenie ściśle związane z anormalną sytuacją motywacyjną wywołaną bezprawnym zamachem nie wystarczają bowiem do stwierdzenia braku relacji zawinienia, jednak znacznie go obniżają. W sytuacji zaatakowania dobra prawnego obniżony jest również stopień bezprawia. Tak więc zmniejszony stopień zawinienia, zrzutowany na zmniejszony stopień bezprawia, da w konsekwencji minimalny stopień winy - tak niski, że nie zostaje osiągnięty próg winy wymagany przez ustawodawcę do uznania czynu za karalny. W razie zastosowania instytucji z art. 25 § 3 k.k. na etapie postępowania sądowego, sąd wyrokiem umorzy postępowanie, a nie uniewinni oskarżonego. Wiąże się to z pewnym, niewielkim, społecznym potępieniem. Jako że przepis ten przewiduje okoliczność wyłączającą winę w wersji Entschuldigungsgrund, jest to jednak uzasadnione.

The institution provided for in art. 25 § 3 CC is in Polish legal literature perceived as a circumstance excluding punishability or fault. The respective provision in German Criminal Code (§ 33) is by a part of German doctrine acknowledged as one of two kinds of circumstances excluding fault, so-called Entschuldigungsgrund (in contrary to Schuldausschliessungsgruende). It seems that this view may be transponed into Polish law. The fear or agitation strictly connected with the abnormal motivational situation cannot itself be sufficient to state the lack of the relation of fault. Nevertheless, it makes the level of fault much lesser. In the situation of a legal interest being unlawfully attacked, the degree of lawlessness is reduced, too. Therefore, lowered level of fault projected onto reduced degree of lawlessness effects in the minimal degree of fault – so much reduced, that the degree of fault required by the legislator for the act to be acknowledged as punishable is not reached. If the institution provided for in art. 25 § 3 CC is applicated before the court, the court issues a judgment to discontinue the proceedings, instead of acquitting the accused. It is connected with some (slight) social condemnation. Because of stating that the institution provided for in art. 25 § 3 CC is an Entschuldigungsgrund, it is justified, though.