'Three generations of imbeciles are enough' or compulsory sterilization in judical decisions

Pokłosie ogólnopolskiego seminarium naukowego "Prawo medyczne w świetle prawa konstytucyjnego", które odbyło się 10-11 grudnia 2016 roku w Szczyrku.

Przymusowa sterylizacja, jako jedna z form ubezpłodnienia, jest ważnym tematem debat toczonych na gruncie bioetyki. W dzisiejszych czasach zabieg ten oceniany jest jednoznacznie negatywnie, choć jeszcze w 1927 r. Olivier W. Holmes opowiedział się za przymusową sterylizacją Carrie Buck twierdząc, że "trzy pokolenia idiotów wystarczą". Zakaz przymusowej sterylizacji jest wyrażany przez wiele aktów normatywnych, zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym, jest również przedmiotem kilku orzeczeń ETPCz, z których najważniejsze zapadło w sprawie V. C. przeciwko Słowacji. I choć stanowisko Trybunału w rzeczonej kwestii wydaje się być jasne i zgodne z powszechnymi ocenami moralnymi, to zdarzają się przypadki, gdzie postęp technologiczny, a także nieostrość pojęć i przepisów prawnych, stawiają sędziów przed niezwykle trudnymi wyzwaniami interpretacyjnymi, czego najlepszym przykładem jest orzeczenie w sprawie Evans przeciwko Zjednoczonemu Królestwu.

Compulsory sterilization is an important issue in contemporary debate in bioethics. Nowadays, the moral evaluation of the compulsory sterilization is unamigously negative, although in 1927 Justice Holmes was able to say, in the Buck v. Bell case, that 'three generations of imbeciles are enough'. The prohibition of such form of sterilization is expressed by many normative acts - both national and European - and was the subject of several rulings of ECtHR, among which the V. C. vs. Slovakia case was the most important one. Court's standpoint in issues concerning compulsory sterilization seems to be very clear and compatible with common moral evaluations, although there are still some cases, where technological progress, as well as the open texture of legal concepts, raises some hard interpretative challenges, the best example of which is Evans vs. United Kingdom case.