Interest and usury in European legal tradition until the early modern period

Artykuł dotyczy zjawiska odsetek i lichwy, analizując je z perspektywy historycznoprawnej. W tym celu szeroko opisane zostają filozoficzne i religijne podstawy stosunku do lichwy w Europie od czasów antycznych (biblijny rygoryzm, łagodniejące z czasem podejście Rzymian), przez średniowiecze, aż po okres nowożytny. Podkreślony jest w szczególności wpływ myśli chrześcijańskiej, który determinował negatywne postrzeganie poboru odsetek w ogólności aż do czasów Reformacji. Ewolucja tego podejścia zostaje ukazana na przykładach kolejnych regulacji prawnych, co pozwala na zarysowanie dwóch rywalizujących koncepcji postrzegania lichwy - rygorystycznego oraz liberalniejszego, który ostatecznie zatriumfował w ustawodawstwie, a de facto również w nauce Kościoła. Podkreślona zostaje zarazem ciągła aktualność i fundamentalność tego dylematu również dla współczesnego ustawodawcy.

This thesis refers to phenomena of interest and usury, analyzing it from the perspective of legal history. For this purpose described are philosophical and religious grounds for attitude towards usury in Europe since Ancient times (Biblical rigorism, Romans' attitude, softening in time) through Middle Ages until the early modern period. Special emphasis is placed on the Christian vision of that phenomenon which determined negative perception of interest in general until the Reformation. Evolution of that attitude is shown on examples of various subsequent legal regulations. That leads to depiction of two competing visions of usury - rigorous and liberal, which eventually dominated a contemporary legislation as well as, in fact, teaching of the Church. However, emphasized is also continuous actuality and fundamentality of that dilemma for a present legislator too.