Bibliogr. s. 163-167

Przedmiotem artykułu jest rola procesów subiektywizacyjnych w kształtowaniu się metatekstowej warstwy języka. Na przykładzie trzech jednostek leksykalnych ("prawda", "pewnie", "szalenie"), autorka pokazuje, jak wprowadzenie elementów subiektywnych do ich struktury znaczeniowej wpłynęło na pojawienie się najpierw nowych funkcji wypowiedzeniowych, a następnie doprowadziło do utrwalenia się nowego znaczenia kodowego. Rozważania są prowadzone w ujęciu diachronicznym, w oparciu o najstarsze poświadczenia badanych jednostek. Na podstawie analizy kontekstowej wskazywany jest moment pojawienia się znaczeń z elementem subiektywnym. Wyniki jednoznacznie wskazują, że subiektywizacja ma swoje źródło w przestrzeni pragmatycznej, natomiast jej konsekwencje widoczne są na poziomie semantycznym. Materiał językowy został wyekscerpowany zarówno ze źródeł leksykograficznych, jak i korpusowych. Analiza pokazuje, że subiektywizacja jest skorelowana ze zmianami natury formalnej, takimi jak utrata końcówek fleksyjnych, utrata właściwości morfologicznych, zmiana przynależności kategorialnej i izolacja składniowa. Artykuł wskazuje na potrzebę pogłębionych diachronicznych badań konfrontatywnych nad procesem subiektyfikacji.

The article demonstrates the importance of subjectification processes in shaping the metatextual layer of language. Using three lexical units ("prawda" ‘true, right’, "pewnie" ‘sure, certainly’ and "szalenie" ‘extremely, madly’) as examples, the author shows how the enrichment of their semantic structure with a subjective component led to the emergence of new propositional functions and ultimately to the establishment of a new meaning. The study is conducted diachronically, drawing on the oldest attestations of the lexemes in question. Based on a contextual analysis, the moment the meanings with a subjective component appeared is identified. The results unequivocally demonstrate that subjectification has its origin in the pragmatic domain, while its consequences are visible on the semantic level. The language material comes from both lexicographic sources and corpora. The analysis shows that subjectification is correlated with formal changes including loss of inflectional endings, loss of morphological properties, recategorization, and syntactic isolation. The paper provides evidence for the need for in-depth comparative diachronic research on subjectification.