Persistence and humanization of the human race : reception of the cultural output of Stanisław Wawrzyniec Staszic

Bibliogr. s. 56-57

Ksiądz Stanisław Wawrzyniec Staszic, choć nie uprawiał filozofii, miał jednak wyraźne przekonania filozoficzne - i dawał im wyraz bezpośrednio bądź pośrednio. Wyjątkowa pozycja Staszica w dziejach Polski sprawia, że warto rekonstruować i twórczo interpretować jego poglądy również z zakresu "filozofii człowieka", "filozofii wychowania" czy filozofii społecznej. Nie pomijając także innych prac Staszica, w niniejszym artykule przeanalizowano przede wszystkim zawartość merytoryczną Rodu ludzkiego, ponieważ dostrzeżono oryginalność tego dzieła oraz szansę transmisji kapitału kulturowego przeszłości współczesnym i przyszłym odbiorcom kultury. Pozyskanie dzięki metodom hermeneutycznym treści znaczących dla rozwoju społecznego i kulturowego ludzkości stanowi priorytetowy cel poznawczy autorki artykułu. Zatem problemy badawcze zostały sformułowane następująco: Jak Staszic pojmuje ludzkość/ród ludzki (lub jak definiuje ten termin)?; Czy, w jego przekonaniu, jest możliwa humanizacja ludzkości?; Jeśli tak, to jak zachodzi oraz jak się przejawia?; Jakie daje się wyliczyć czynniki trwania (względnie przetrwania) oraz humanizacji ludzkości?; Co stanowiło w dziejach ludzkości, w jego opinii, największe przeszkody w realizacji tych procesów?; Jaką rolę przypisuje w tym zakresie filozofom, duchowieństwu i pedagogom?; Jakie przesłanie pedagogiczne dla współczesnych pokoleń udaje się odczytać w wyniku analizy i interpretacji treści dzieł Staszica? Końcową część artykułu stanowią wnioski zawierające zwięzłe odpowiedzi na problemy badawcze.

The exceptional position of Father Stanisław Wawrzyniec Staszic in the history of Poland inspires one to reconstruct and interpret his views also in the field of "human philosophy", "philosophy of upbringing" or social philosophy. Not disregarding other works by Staszic, this paper focuses first of all on the contents of Ród ludzki, due to its originality and the possibility of transmitting the cultural capital of the past to contemporary and future recipients of culture. The priority cognitive aim of the author of the article was to obtain significant material for the social and cultural development of mankind, using hermeneutic methods. The research problems were formulated as follows: How does Staszic understand mankind/human race? (or how does he define this notion?); Is it possible, according to Staszic, to humanize mankind?; If so, how does it take place and how does it manifest itself?; What factors of persistence (or, possibly, survival) and what factors of humanization of mankind can be identified?; What, according to Staszic, most seriously impeded these processes in the history of mankind?; What role does he think philosophers, the clergy and pedagogues played in this area?; What message for modern generations can be drawn as a result of the analysis and interpretation of Ród ludzki?