Feminist narrative of the Warsaw Uprising in the mediated and market-oriented memory culture

Polskie imaginarium romantyczne ugruntowało hegemoniczny wzorzec męskości żołnierskiej, a także ukształtowało utrwalone w świadomości zbiorowej stereotypy dotyczące wojennego porządku płci. W konsekwencji zaangażowanie kobiet w działalność konspiracyjną w czasie II wojny światowej, w tym ich służba w powstaniu warszawskim, przez kilka dekad było konsekwentnie pomijane przez główny nurt historiozoficzny i sprowadzane do drugorzędnych i czysto symbolicznych figur. Po ponad siedemdziesięciu latach od tragicznych wydarzeń sierpnia i września 1944 r. dominujący w narracji historycznej militaryzm ustępuje miejsca nowym perspektywom i obiegom pamięci, włączając do dyskursu publicznego losy margina- lizowanych i pomijanych dotychczas uczestników/świadków powstania – przede wszystkim kobiet i cywilów. Dzieje się to w momencie wygasania pamięci komunikacyjnej, opartej na bezpośrednim kontakcie ze świadkami wojennej hekatomby, w realiach pluralistycznej, zmediatyzowanej i urynkowionej kultury pamięci. W artykule autor dokonuje przeglądu współczesnych (re)prezentacji popkulturowych, poświęconych uczestniczkom powstania warszawskiego, zwracając uwagę na uruchamiane przez nie wzory kobiecości, mity i toposy.

The Polish romanticist imaginarium has strengthened the hegemonic pattern of soldierly masculinity and shaped the common stereotypes about the war gender order. Consequently, women’s involvement in resistance movement during the World War II, including their service in the Warsaw Uprising, was reduced to secondary and purely symbolic figures and was consistently ignored by the mainstream historiosophical trend for several decades. More than seventy years after the tragic events of August and September 1944, the militarism which dominated the historical narrative creates a space for new perspectives and circulation of memory in the public discourse, involving the fate of the marginalized and previously erased participants/witnesses of the uprising - primarily women and civilians. This happens when communication memory (based on direct contact with witnesses of the war hecatomb) expires, in the realities of pluralistic, mediated, and market-oriented memory culture. The article is an attempt to review contemporary pop culture (re)presentations of female partic- ipants of the Warsaw Uprising, paying attention to the femininity models, myths and topoi (or toposes) they introduce.