Contribution of Alfonso V the Magnanimous to the popularization of Catalan culinary customs in the Kingdom of Naples in the 15th century

Bibliogr. s. 29-33

W 1442 roku wieloletnie zmagania o tron neapolitański zakończyły się zwycięstwem Alfonsa V Wspaniałomyślnego, władcy Korony Aragonii (1416-1458). Pojawienie się obcego panowania w południowej części Italii pociągnęło za sobą transfer katalońskiej kultury, języka i obyczajów na terenach włoskiego Mezzogiorno. W tym procesie ważne miejsce zajmowały również katalońskie zwyczaje kulinarne, które wykształciły się u schyłku XIV wieku. Jednym z nich była odrębna słodka przekąska zwana z katalońska col·lació (łac. collatio). Organizacja i celebracja tej formy biesiadnej stała się dla katalońskich elit władzy i pieniądza jedną z istotnych form ostentacji zajmowanej pozycji. W niniejszym artykule autor omówił fragmenty źródeł historycznych, których autorami są m.in Antonio Beccadelli, Jordi de Centelles, Vespasiano da Bisticci, Giovanni Pontano, jak i posłowie Barcelony i Portugalii oraz inni anonimowi autorzy piszący o czasach wspomnianego władcy. Dane zawarte w powyższych źródłach wyraźnie wskazują, że Alfons V Wspaniałomyślny wykorzystał znany na ziemiach włoskich zwyczaj słodkiej colazione i co najmniej już w latach 40. XV wieku przydał mu nowego znaczenia. Dzięki działaniom władcy aragońskiego, a zarazem nowego króla Neapolu słodka przekąska ze słodyczy stała się jednym z instrumentów ostentacji bogactwa i prestiżu nowego władcy południowej części Italii, a wkrótce także innych panów i książąt tego obszaru.

The wars for Naples ended in 1442 with the victory of Alfonso V the Magnanimous, the ruler of the Crown of Aragon (1416-1458). The emergence of foreign authority in southern Italy entailed the transfer of the Catalan culture, language and customs to the area of Italian Mezzogiorno. In this process, Catalan culinary traditions which developed at the end of the fourteenth century also occupied an important place. One of them was a separate sweet snack, referred to by the Catalan term col·lació (collatio in Latin). The organization and celebration of col·lació became an important form of ostentation for the Catalan ruling and financial elites. In this article, the author discusses excerpts from historical sources whose authors include, among others, Antonio Beccadelli, Jordi de Centelles, Vespasiano da Bisticci, Giovanni Pontano, as well as the ambassadors of Barcelona and Portugal and other anonymous authors writing about the times of Alfonso V the Magnanimous. The data provided by these sources clearly indicate that this ruler followed the custom of eating sweet colazione known in Italy at this time and gave it a new meaning at least as early as in the 1440s. Thanks to this ruler of Aragon and new Neapolitan king, the sweet snack became one of the instruments of the ostentation of wealth and prestige for the new rulers of the southern part of Italy and soon after also for other princes and lords of the area.