Clinical psychological diagnosis in children and adolescents : challenges and recommendations of consultants in clinical psychology

Bibliogr. s. 62

Celem artykułu jest omówienie standardów diagnostyki klinicznej dzieci i młodzieży w kontekście modeli teoretycznych oraz praktyki psychologicznej. Współczesne standardy praktyki klinicznej nawiązują do postulatów praktyki opartej na dowodach (evidence-based psychological practice, EBPP). Obserwowany wzrost częstości problemów emocjonalnych, zaburzeń behawioralnych i psychicznych wśród coraz młodszych dzieci wymaga przede wszystkim właściwej, interdyscyplinarnej diagnozy. Wskazują na to standardy opracowywane i rekomendowane na świecie. Istotną rolę odgrywa tu psychologiczna diagnostyka kliniczna. Stanowi ona rozłożony w czasie proces, uwzględniający zarówno kontekst indywidualny, rozwojowy, jak i biopsychospołeczny charakter trudności doświadczanych przez dziecko. Zasadniczą częścią diagnostyki jest wnioskowanie na podstawie wywiadu, obserwacji i wyników standaryzowanych testów psychologicznych, pozwalających odwołać się do badań klinicznych i teorii naukowych. W artykule szczegółowo omówiono zalecane na świecie standardy psychologicznej diagnostyki klinicznej oraz specyfikę diagnozy klinicznej u dzieci i młodzieży. Jednocześnie przedstawiono wytyczne odnośnie do klinicznej diagnostyki psychologicznej dzieci i młodzieży w odniesieniu do polskich realiów. Sporządzono wykaz proponowanych psychologicznych narzędzi diagnostycznych + podzielonych ze względu na badany okres rozwojowy (wczesne dzieciństwo, okres przedszkolny, okres szkolny, adolescencja) oraz specyfikę pomiaru psychologicznych zmiennych (diagnoza rozwoju, intelektu, zdolności poznawczych, funkcji emocjonalno-społecznych i osobowości, mowy, kontekstu rodzinnego, objawów zaburzeń psychicznych). Prezentowany wykaz spełnia kryteria współczesnego modelu diagnostyki klinicznej, uwzględniającej zarówno profil psychologiczny, jak i społeczno-kulturowy kontekst funkcjonowania osoby badanej (diagnoza psychospołeczna). Praktyka oparta na dowodach i dostosowany do jej wymogów wykaz narzędzi zakładają, że dobra praktyka kliniczna powinna nie tylko bazować na doświadczeniu klinicysty, ale przede wszystkim odwoływać się do sprawdzonych, rzetelnych danych i współczesnych badań naukowych.

The aim of the article is to discuss the standards of clinical diagnosis in children and adolescents in the context of theoretical models and psychological practice. Contemporary clinical practice standards refer to evidence-based practice (including evidence-based psychological practice, EBPP). A correct interdisciplinary diagnosis, as in the global standards, is primarily required due to an observed increase in the prevalence of emotional problems, behavioural difficulties and mental disorders among younger and younger children. The clinical psychological diagnostic process plays a key role in this respect. It is a process that takes into account both the individual and developmental context as well as the biopsychosocial nature of difficulties experienced by the child. Inference based on the interview, observation and results of standardised psychological tools, referring to clinical research and scientific theories, is an essential part of this process. The paper discusses in detail the worldwide standards of a clinical psychological diagnostic process and the specificity of clinical diagnosis in children and adolescents. At the same time, guidelines for clinical psychological diagnosis in children and adolescents have been proposed in relation to the Polish realities of clinical practice. The authors prepared and shared a list of psychological tests for use in clinical assessment of children and adolescents. The list is divided based on the studied development period (early childhood, pre-school age, school age, adolescence) and the specificity of measuring psychological variables (diagnosis of development, intelligence, cognitive abilities, emotional and social competence and personality, language development, family context,symptoms of mental disorders). The proposed psychological test list corresponds to the contemporary approach to clinical diagnosis, taking into account both the psychological profile and the socio-cultural context of the examined personąs functioning (psychosocial diagnosis). The evidence-based practice and the proposed list of psychological tools assume that good clinical practice should be based not only on the clinicianąs experience, but above all on verified, reliable data and available scientific research.