"The fur is empty. C'est fini" : "Barbara Radziwiłłówna from Jaworzno-Szczakowa" by Michał Witkowski as the literature of the "end of literature"

The text attempts to read Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej by Michał Witkowski in the context of the post-modern conviction on the exhaustion of creative capabilities of literature. To this effect, it references both theories contributing to the paradigm of postmodernism, including Francis Lyotard’s “collapse of grand narratives”, and concepts directly referencing the literary output, such as “the literature of exhaustion”, “banalism” or “spoiled literature”. The article examines how these decadent tendencies have affected the construction of individual segments of the novel; beginning from sentences, through plot and the protagonist, to the message of the work. A key aspect seems to be (in accordance with John Barth’s postulate) an attempt to “feed” on what is considered to be “burnt-out”. Witkowski deliberately emphasizes elements considered to be the most worn out. He carries ultimate forms to the extreme. By creating their negatives (e.g. a negative of plot, sentence, message), the author manages to get - at least partially - outside the thematized exhaustion.

Tekst jest próbą odczytania Barbary Radziwiłłówny z Jaworzna-Szczakowej Michała Witkowskiego w kontekście ponowoczesnego przekonania o wyczerpaniu twórczych możliwości literatury. W tym celu przywołane zostały zarówno teorie współtworzące paradygmat ponowoczesności, między innymi „upadek wielkich narracji” Francisa Lyotarda, jak i koncepcje odnoszące się bezpośrednio do twórczości pisarskiej między innymi „literatura wyczerpania”, „banalizm”, czy „literatura popsuta”. W artykule bada się, jak owe schyłkowe tendencje wpłynęły na konstrukcję poszczególnych segmentów powieści, począwszy od sentencji, poprzez fabułę, bohatera, na wymowie utworu skończywszy. Kluczowa wydaje się tu (zgodnie z postulatem Johna Bartha) próba „żerowania” na tym, co uznawane jest za „wypalone”. Witkowski celowo uwypukla właśnie te elementy, które uchodzą za najbardziej wyeksploatowane. Doprowadza krańcowe formy do ostateczności. Tworząc ich negatywy (między innymi negatyw fabuły, sentencji, przesłania), udaje się pisarzowi wyjść - przynajmniej częściowo

• poza tematyzowane wyczerpanie.