Constitutional limits of interpretation of "fleeing from the scene of an incident" : comments on the ground of article 178 of Criminal Code

Kształt regulacji prawnej dotyczącej penalizacji ucieczki sprawcy z miejsca wypadku zawsze budził w doktrynie niemałe kontrowersje. Było tak zarówno na gruncie obecnego, jak i poprzedniego Kodeksu karnego. Nie dziwi to wcale, gdyż zbiegnięcie winowajcy z miejsca zdarzenia było i jest dużym problemem. Aby odpowiedzieć na pytanie o pożądane (oraz dopuszczalne) brzmienie regulacji w pierwszej kolejności zastanowić się należy zagrożenie jakich dóbr ma zniwelować pozostanie sprawcy na miejscu. Z drugiej strony przyjąć trzeba perspektywę odmienną i zbadać jakie konsekwencje dla samego sprawcy pociąga nakładanie na niego pewnych obowiązków. W ten sposób osiągnąć można konkluzję czego powinno się od sprawcy wypadku wymagać i za co ewentualnie karać. Celem artykułu nie będzie kompleksowo odpowiedzieć na powyższe pytanie, lecz skupić się na jednej kwestii szczegółowej - kolizji statuowanych przez art. 44 p.r.d. obowiązków z zasadą nemo se ipsum accusare tenetur. Wydaje się bowiem wątpliwe, czy w stanie faktycznym, w którym jedynym zagrożonym przez ucieczkę sprawcy dobrem prawnym byłyby interes wymiaru sprawiedliwości, dopuszczalne z perspektywy konstytucyjnej (ale i celowościowej) jest karanie sprawcy za opuszczenie miejsca wypadku bez poinformowania o zdarzeniu policji. Rozważania na ten temat pozwolą ocenić, czy przyjmowana dziś powszechnie (i narzucająca się po literalnej analizie przepisów) wykładnia znamienia "zbiegnięcia z miejsca zdarzenia" jest dopuszczalna w świetle ustawy zasadniczej.

Shape of legal regulation concerning penalization of escape from the scene of an accident has always caused controversies in the criminal law literature. It was so, both under current and earlier Criminal Code. Not surprisingly, since escapes of perpetrators were and still remain a big problem. To answer the question of what is a desired (and acceptable) form of the regulation it must be discovered what goods are to be protected by perpetrator remaining at the scene of crime. At the same time, perspective should be changed and consequences of certain obligations imposed on perpetrator examined. In way it is possible to get to a conclusion, what should be demanded and what to punish the perpetrator for. The article doesn't aim to comprehensively answer the above question but concentrates on a single, specific issue - collision between obligations constituted by Article 44 of Road Traffic Act and nemo se ipsum accusare tenetur rule. It is dubious, whether if the only good threatened by perpetrator's escape is the justice system interest, it is permissible from constitutional (but also teleological) perspective, to punish for leaving the scene without notifying the Police about the incident. Answering the question should allow to assess whether currently commonly approved interpretation of "escape from the scene of an incident" is in compliance with the Constitution.