Czech "onkání" and "onikání" : unfinished article...

Punktem wyjścia do rozważań na temat form grzecznościowych w języku czeskim stał się niedokończony artykuł Pani Profesor Teresy Zofii Orłoś . Onkání i onikání jako formy grzecznościowe używane były w czeszczyźnie przede wszystkim w XVIII wieku. W okresie odrodzenia narodowego nie zostały one włączone do normy literackiej (w tej funkcji używa się 2.os. lmn., czyli tzw. vykání), ale w codziennej komunikacji werbalnej pojawiały się jeszcze długo. Dzi ś onikání używa się jako elementu pozwalającego wyrazić ironię, parodię. W literaturze wykorzystywane bywa jako środek stylizacji czy charakterystyki bohaterów; przede wszystkim jako element charakteryzujący osoby proste lub Żydów (np. w żydowskich anegdotach). Brak form onkání i onikání we współczesnej czeszczyźnie pokazuje, że norma grzecznościowa się zmienia. Nie jest ona dana raz na zawsze.

Professor Teresa Zofia Orłoś' s unfinished article has become a stimulus to write this paper on polite forms in the Czech language. The polite forms onkání and onikání were mainly used in Czech in the 18th century. During the Czech Revival they were not included in the literary norm (the 2nd person pl., i.e. vykání is used), however, in everyday communication they have appeared for a long period of time. Today onikání is used as an element expressing irony or parody. In literature it is used as a means of stylization of heroes description, particularly characterizing simple people or Jews (e.g. in Jewish anecdotes). The lack of onkání and onikání in contemporary Czech shows that the norm of polite forms undergoes changes. It is not given for good.