Theoretical and practical approach to information ethics based on Roman Ingarden's phenomenology of values

Etyka informacyjna, jako dynamicznie rozwijany w ostatnich latach nurt w filozofii informacji oraz dziedzina praktyczna etyki, związana z moralnością człowieka w otoczeniu informacyjnym, poszerza nieustannie granice swoich zainteresowań. Rodzi to niebezpieczeństwo odejścia od podstawowych dla etyki kwestii moralnych w stronę innych, pozaetycznych aspektów życia i działalności samego człowieka oraz jego artefaktów. Każda próba uporządkowania tego pola wydaje się zatem pożądana i taki też jest główny cel realizowany w tej pracy. W artykule przywołano myśl filozoficzną i etyczną wybitnego polskiego fenomenologa XX w. Romana Ingardena, proponując adaptację jego teorii wartości moralnych i koncepcji struktury etyki do etyki informacyjnej. W efekcie przeprowadzonej analizy i krytyki literatury przedmiotu w wariancie heurystycznym: (1) opracowano trzypoziomowy model dla etyki informacyjnej, który daje metaetyczne spojrzenie na etykę informacyjną w ujęciach: teoretycznym, normatywnym i stosowanym (praktycznym), (2) ugruntowano teorię etyki informacyjnej w teorii wartości R. Ingardena i doprecyzowano pod względem znaczeń podstawowe dla etyki informacyjnej kategorie etyczne: wartość moralna, podmiot moralny, odpowiedzialność moralna, (3) zaproponowano fenomenologiczny paradygmat badań w etyce informacyjnej.

Information ethics, as a dynamically developing trend in philosophy of information and a practical field of ethics related to human morality in the information environment, constantly expands the boundaries of its interests. This poses a risk of departing from moral issues that are fundamental for ethics towards other, non-ethical aspects of the life and activities of both man himself and his artifacts. Therefore, any attempt to organize this field seems desirable, and so is the main objective of this paper. The article refers to the philosophical and ethical thought of the outstanding Polish phenomenologist of the 20th century, Roman Ingarden, and proposes to apply his theory of moral values and his concept of the structure of ethics to information ethics. Critical review of the literature on the subject in the heuristic variant has led to the following outcomes: (1) a three-tier model for information ethics has been developed, providing a meta-ethical view of information ethics in theoretical, normative and applied (practical) aspects, (2) the theory of information ethics was grounded in the Ingarden’s theory of values, with clear definitions specified for ethical categories that are fundamental to information ethics: moral value, moral subject, and moral responsibility, (3) a phenomenological paradigm for research in information ethics has been proposed.