"Living word" as a way of practicing philosophy : around Platonic inspiration

Bibliogr. s. 429-431

Złożoność języka wypowiedzi filozoficznej umożliwia odwołanie się do fundamentalnych uwarunkowań filozofowania. "Żywe słowo" jest jedną z tradycyjnych, elementarnych i zarazem najsilniejszych form przekazu treści i kompetencji filozoficznych. Platon w "Fajdrosie" stwierdza, że filozofem jest tylko ten, kto o sprawach najwyższych i najważniejszych nie mówi w swoich pismach. Mowa inspiruje inaczej niż tekst, bowiem silniej wpływa na emocje, formuje motywację, budzi skojarzenia i oddziałuje na wyobraźnię. Słowo mówione to odwołanie się do odwiecznej tradycji pierwszorzędnej wartości przekazu bezpośredniego. Ze względu na najsilniejszą siłę oddziaływania tak istotne jest w niej przestrzeganie wysokich standardów moralnych. Zgodnie z najnowszymi tendencjami analitycznymi (metoda hermeneutyczna) właściwe odczytanie wielu tekstów filozoficznych wymaga odniesienia się do konwencji "nauk niepisanych". Jakie są przyczyny tego stanu rzeczy? Dlaczego odwoływanie się do "rzeczy najważniejszych" wymaga rezygnacji z tekstu pisanego? Czy krytyka "wszelkiej formy pisma" to również krytyka jednego z podstawowych sposobów uprawiania filozofii? Próby odpowiedzi na te pytania podejmowane są przez współczesnych filozofów (Jacques Derrida, "Pismo filozofii"). Polskimi przykładami "książki mówionej" są dzieła Marka Siemka ("Wykłady z filozofii nowoczesności") i prace Józefa Tischnera ("Etyka a historia. Wykłady").

The complexity of language of any philosophical text permits references to the basic conditions of philosophising. The language of the "living word" is one of the traditional, basic, and at the same time - strongest forms of communicating philosophical content and competences. In "Phaedrus", Plato states that only a person who does not touch upon the highest and most important issues in their writings is a philosopher. The "living word" inspires in a different way than text, as it inspires emotions, builds up motivation, evokes associations and impacts imagination. The "living word" is connected to an age-old tradition of primary value of direct communication. That is why it is so important to use a high moral standard (the strongest impact). In accordance with the newest analytical tendencies (hermeneutical method), the correct interpretation of many philosophical texts requires referring to the realm of "unwritten sciences". Why is that? Why referring to the "most important things" requires giving up on a written text? Is the criticism of "any form of writing" also a criticism of one of the basic ways of philosophising? Attempts at answering these questions have been undertaken by contemporary philosophers (Jacques Derrida, "Philosophy Writing"). Polish examples of "spoken books" are the works of Marek Siemek ("Wykłady z filozofii nowoczesności" ["Lectures on the Philosophy of Modernity"]) and the works of Józef Tischner ("Etyka a historia. Wykłady" ["Ethics and History. Lectures").