tytuł: | Formułowanie zamiarów a efektywność pamięci prospektywnej : rola intencji implementacyjnych |
wariant tytułu: |
Encoding intentions and prospective memory effectiveness : the role of implementation intentions |
autor: | Szarras-Kudzia Kaja |
recenzent: | Ledzińska Maria, Maruszewski Tomasz |
promotor: | Niedźwieńska Agnieszka |
instytucja sprawcza: | Uniwersytet Jagielloński. Instytut Psychologii |
miejsce powstania: |
Kraków |
data obrony : | 2019-06-25 |
strony: | 284 |
sygnatura : |
Dokt. 2019/140 |
uwagi: | Dostęp do publikacji jest możliwy w Archiwum UJ |
język: | polski |
abstrakt w j. polskim: | Wielu naukowców potrafi przedstawić argumentację, dlaczego ich dyscyplina badawcza jest kluczowa dla wyjaśnienia działania wszechświata, zachowania dobrostanu wszystkich zwierząt morskich lub zrozumienia zachowania człowieka. Pozwolę sobie dołączyć do tego grona i postawić tezę, że efektywna pamięć prospektywna jest tym, co stanowi o skutecznym i niezależnym, a dzięki temu szczęśliwym, codziennym funkcjonowaniu każdego człowieka. W niniejszej rozprawie przedstawię kilka ujęć problemu efektywności pamięci prospektywnej, z nadrzędnym celem przyjrzenia się temu, jakie czynniki jej sprzyjają i jak można przełożyć tę wiedzę na codzienne funkcjonowanie pamięci. Zagadnienie pamięci prospektywnej dotyczy każdego człowieka, każdego dnia, jednak jeszcze dwie dekady temu badania w tym obszarze były bardzo nieliczne. Pisząc swój rozdział do pierwszego podręcznika w całości poświęconego pamięci prospektywnej, Kvavilashvili i Ellis (1996) miały do dyspozycji nieco ponad 70 prac z tego zakresu, podczas gdy Niedźwieńska w pierwszej polskiej monografii o pamięci prospektywnej ukazuje ogromny przyrost publikacji w tej tematyce, z niemal 350 pracami opublikowanymi tylko w latach 2006-2010 (por. ryc. 0.1 w: Niedźwieńska, 2013). Aktualnie (stan na maj 2018 roku) dostępnych jest prawie 1800 artykułów (baza PsycINFO) oraz przeszło 180 rozdziałów w publikacjach książkowych (baza PsycBOOKS) z zakresu pamięci prospektywnej. Najświeższy pięcioletni okres to 691 artykułów w latach 2013-2017 (czyli niemal dwa razy więcej niż w latach 2006-2010). Kierunki badań są liczne i bardzo zróżnicowane. Dotyczą między innymi: populacji dzieci, osób młodych i starszych; osób zdrowych, wykazujących zaburzenia poznawcze czy specyficznie zaburzenia pamięci; osób po przebytych urazach mózgu, chorych na nowotwory, nosicieli wirusa HIV; używających kofeiny, nikotyny czy substancji odurzających. Badania włączają perspektywę innych dziedzin naukowych: neuropsychologii, psychologii motywacji, psychologii zdrowia, psychologii różnic indywidualnych, psychologii rozwojowej, gerontologii i wielu innych. Różnorodność badań jest skutkiem teoretycznego uporządkowania dziedziny pamięci prospektywnej, ale i pretekstem do dalszego porządkowania. |
abstrakt w j. angielskim: | The implementation intentions seem to be a simple, yet beneficial, strategy to support prospective remembering. Numerous studies on the age prospective memory paradox suggest that the performance of young adults on naturalistic prospective memory tasks is worse than it would be expected based on their cognitive abilities and the laboratory-based performance. Therefore, the main objective of the project was to determine the usefulness of implementation intentions in supporting the prospective memory performance of young adults. The specific aims of the project were to: (a) test the effectiveness of the implementation statement alone ("if-then"), and compare it to visualization and external reminders, (b) evaluate the effectiveness of implementation intentions for both event- and time-based intentions as well as for both laboratory and naturalistic settings, and (c) explore the everyday spontaneous occurrence of implementation intentions and the predictors of this occurrence. Three studies were conducted in different research contexts. A total of 285 participants performed the computerised event- and time-based prospective memory tasks in laboratory settings in which the tasks were accompanied by highly demanding ongoing activity (Study 1). The newly developed event-based prospective memory task to be performed for 7 days in the context of everyday life was administered to 111 participants in Study 2. The forms of individual intentions in general, and the spontaneous occurrence of implementation intentions in particular, were analysed in an internet study that included 348 respondents (Study 3). Implementation intention (i.e., the "if-then" statement alone) was effective in supporting the event-based prospective memory task performance in the context of everyday life. The results also suggest that implementation intention, compared to other supporting strategies, may lead to more automatic cue detection and response initiation as well as the higher activation of the intention representation in memory. Individual intentions predominantly had a form of event-based prospective memory tasks, with implementation intentions accounting for ca. 10% of all intentions. Additional findings showed the importance of spontaneous rehearsal and strategic time monitoring for the performance on the event- and time-based tasks respectively. Theoretical and practical implications of the results were discussed. |
słowa kluczowe w j. polskim: | pamięć prospektywna, intencje implementacyjne, kontekst laboratoryjny vs naturalistyczny, osoby młode, strategie |
słowa kluczowe w j. angielskim: | prospective memory, implementation intentions, laboratory vs naturalistic context, young adults, strategies |
wydział: instytut / zakład / katedra: | Wydział Filozoficzny : Instytut Psychologii |
typ: | rozprawa doktorska |