Bibliogr. s. 98-99

Autor artykułu postawił sobie zadanie przeanalizowania najważniejszych zagadnień związanych ze średniowieczną koncepcją doskonałości człowieka. Przedstawiona argumentacja dowodzi, że od epoki patrystycznej aż po scholastykę dojrzałego średniowiecza ludzka doskonałość była rozważana z jednej strony jako jedna z wielu względnych i ograniczonych form doskonałości bytu stworzonego, z drugiej zaś strony jako przypadek szczególny o wyjątkowym znaczeniu ze względu na ikoniczne rozumienie ludzkiej natury jako odzwierciedlającej w sobie naturę samego Boga - jedynego bytu w pełni i nieskończenie doskonałego. Autorskie dociekania koncentrują się na reprezentatywnych koncepcjach św. Grzegorza z Nyssy i św. Tomasza z Akwinu i prowadzą do stwierdzenia paradoksalnego - radykalnie optymistycznego, a zarazem realistycznego i trzeźwego - charakteru średniowiecznego nauczania na temat doskonałości człowieka. Z normatywnego punktu widzenia ludzka doskonałość - pojmowana jako pewien ideał, ambitny projekt wychowawczy czy też moralna powinność mająca eschatologiczne konsekwencje - jawi się średniowiecznym autorom jako możliwość nigdy niekończącego się samodoskonalenia i wzrastania w dobru, ukierunkowanego na ostateczne upodobnienie się do absolutnej doskonałości samego Boga. Jednak ci sami autorzy są świadomi tego, że w rzeczywistości empirycznej doskonałość człowieka musi współistnieć z ograniczeniami i brakami właściwymi znanej nam ludzkiej naturze, i dlatego jest zawsze niedoskonała, tj. cząstkowa i względna. W konkluzji autor stara się wyjaśnić, dlaczego wezwanie do naśladowania Chrystusa, do życia autentycznie chrześcijańskiego, którego osnową jest miłość, zdaje się być typową odpowiedzią średniowiecznych myślicieli na ludzką aspirację do doskonałości.

The aim of this paper is to analyze the main issues connnected with the medieval conception of man's perfection. It is argued that from the patristic period to the scholastics of the late Middle Ages, human perfection was considered, on the one hand, as one of the many relative and limited forms of perfection of created being, and, on the other hand, as a specific case with a special importance due to the iconic understanding of human nature as reflecting the nature of God - the one being infinitely and completely perfect. The research focuses on the conceptions of Saint Gregory of Nyssa and of Saint Thomas Aquinas, and leads to the confirmation of paradoxical - radically optimistic and, at the same time, realistic and sober - nature of the medieval doctrine of human perfection. From the normative point of view, as an ideal, ambitious project or an ethical duty with eschatological consequences, man's perfection is the possibility of never-ending self-improvement and growth in goodness, directed towards an ultimate assimilation to the absolute perfection of God. However, as a matter of fact, human perfection must coexist with the limitations and deficiencies of human nature, and therefore it is always imperfect, i.e. partial and relative. In conclusion author seeks to elucidate why the appeal to imitate Christ, to live an authentic Christian life based on charity, seems to be the typical answer given by medieval thinkers to the human aspiration of being perfect.