Sources of violence and wars in chosen twentieth-century psychoanalysts' theories

Bibliogr. s. 19

Od zarania dziejów rozwojowi ludzkości towarzyszą przemoc oraz konflikty zbrojne. Choć różny jest ich charakter, fakt istnienia przemocy pobudza do dyskusji nad motywacjami człowieka do jej wywoływania. Stawiane jest pytanie, co w sobie skrywa ludzkość, skoro mimo rozwoju cywilizacji i kultury wciąż podejmuje wojny, choć wie, że ich straty zdecydowanie przerastają korzyści. W niniejszym artykule przybliżone zostaną teorie czołowych psychoanalityków XX wieku, które mogą być przydatne do zrozumienia problematyki źródeł przemocy i wojny. Pierwsza część pracy poświęcona jest dziełu Zygmunta Freuda, który wojnę określał w kilku kategoriach: przebijania się do głosu Id, jednej ze struktur świadomości, kierującej się zasadą przyjemności, a będącej jednocześnie najbardziej prymitywną, podlegającą niemal zwierzęcym instynktom; popędu śmierci (Tanatos), który, według Freuda, jeśli przełamuje kompromis w dialektycznej relacji z popędem życia (Eros), to doprowadza do konfliktu i agresji, reprezentując sobą chęć walki i ujawniając się w stosunkach przeciw innym istotom żywym oraz światu zewnętrznemu; a także charakteru analno-ekspulsywnego, wykształconego w dzieciństwie podczas treningu czystości. Druga część pracy poświęcona jest późniejszym przedstawicielom szkoły psychologii głębi i neopsychoanalizy. Carl Gustav Jung opracował teorię nieświadomości zbiorowej, tłumaczącą, dlaczego możemy mówić o wspólnych, nieświadomych strukturach dla całej ludzkości, a także o archetypach, przez które są one wyrażane. Przybliżone zostanie również stanowisko Karen Horney, która wyróżnia trzy typy osobowości neurotycznej, również mające swoje źródło w dzieciństwie, skutkujące zaś wykształceniem się postawy przeciwko ludziom. Poruszony będzie także problem sadyzmu i agresji w oparciu o dzieła Ericha Fromma, który przyczyny przemocy upatrywał między innymi w strukturze społeczeństw oraz charakterze człowieka. W oparciu o powyższe teorie zarysowana zostanie synteza psychoanalitycznych podejść do problemu, która pozwoli na szersze spojrzenie na tę kwestię.

The aggression and a conflict are long-lasting phenomena in history of a human development. Albeit their character is different, their existence always prompts the discussion, triggering one by one. What is inside us, that we are provoking the wars despite the level of our civilization and culture, even though we know that the profit is overwhelmed by a loss. The paper aims to bring closer the theory of 20th century leading psychoanalysts in the context of war and conflict. One of them, Carl Gustav Jung, established the theory of the collective unconscious which explains common, unconscious structures as expressed by archetypes. Then, Sigismund Freud defined a war in several categories: as breaking-through Id, which is one of the agents in the psychic apparatus, most primitive, obeying the pleasure principle and depending on two animal-like instincts. When Tanatos, instinct of death, breaks a dialectic compromise with Eros, instinct of life, it results in conflict, visible in relations with the others and the environment; the Anal expulsive personality, that has been created in childhood during the potty training. There will be also shown Karen Horney's opinion about neurotic personality, which also has its sources in childhood. One of the types is the against-personality one. The sadism and aggression problem will be also moved, according to Erich Fromm's The Anatomy of Human Destructiveness. He found out that the sources can be found in society structures and people's personalities.