Kilka uwag na temat reformy krajowego postępowania w sprawie drobnych roszczeń (postępowania uproszczonego)

Bibliogr. s. 118-119.

This paper comments on the major changes to the Polish small claims procedure proposed pursuant to the draft Act of 27 November, 2017 amending the act - Code of Civil Procedure and some other acts. The purpose of this paper is to briefly present and assess these draft amendments from the perspective of the past experiences and future expectations as well as in comparison with some features of the European Small Claims Procedure, with a special emphasis on the efficient functioning of the procedure in question in conformity with its objectives, i.e. the increase of the access to justice as well as the effectiveness and the efficiency of legal protection in disputes concerning property claims of lower value through the simplification, streamlining and acceleration of proceedings as well as lowering its costs. The author finds that while the changes in the ambit of the application of provisions on the small claims procedure as well as the abandonment of the obligatory use of official forms deserve full recognition and support as appropriate and desirable adjustments based on the past experience and the critical evaluation of the currently binding rules, the latter changes empowering judges to use broad discretion in establishing both claimant’s entitlement to a claim in principle and its amount as a substitute of strict determinations based on the proper evidence (including expert opinions), without the sufficient checks and procedural guarantees, e.g. in the form of the parties’ access to full appeal including thorough review of discretional findings of the court of first instance, seem to go too far in the attempt of streamlining and boosting time and cost-efficiency of this procedure, raising concerns from the perspective of due process and fair trial standards.

Artykuł odnosi się do najistotniejszych zmian w polskim, krajowym postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń (postępowanie uproszczone) proponowanych na mocy projektu ustawy o zmianie o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z 27.11.2017 r. Celem artykułu jest zwięzłe zaprezentowanie oraz ocena ww. propozycji zmian z perspektywy dotychczasowych doświadczeń oraz oczekiwań w świetle europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, ze szczególnym uwzględnieniem celów ww. postępowania, tj. poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz zwiększenia efektywności ochrony prawnej udzielanej w tym postępowaniu, przez jego usprawnienie, uproszczenie i przyspieszenie, a w konsekwencji również obniżenie kosztów funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w sprawach o roszczenia majątkowe o niższej wartości. Autor dochodzi do wniosku, że o ile modyfikacje dotyczące zakresu przedmiotowego postępowania oraz rezygnacja z obligatoryjnego stosowania urzędowych formularzy pism procesowych należy ocenić ze wszech miar pozytywnie, o tyle dalsze zmiany istotnie poszerzające zakres sędziowskiego uznania w zakresie możliwości ustalenia zasadności roszczenia oraz jego wysokości z pominięciem pełnego postępowania dowodowego, odnośnie do kwestii wymagających wiadomości specjalnych uzyskiwanych w drodze opinii biegłego, bez zapewnienia odpowiednich procesowych gwarancji zabezpieczających strony przed nadużyciem ww. uznania, w szczególności w postaci dostępu do apelacji pełnej, zapewniającej należytą kontrolę realizacji dyskrecjonalnej władzy sędziowskiej, wydają się zbyt daleko idące w dążeniu do usprawnienia i przyspieszenia procesu, budząc tym samym zastrzeżenia z punktu widzenia standardów rzetelnego procesu cywilnego.