"Grain of truth" about Sandomierz : the writer's knowledge about blood libel in comparison with historical events

Bibliogr. s. 263

Niniejsza praca stanowi próbę analizy dzieła Zygmunta Miłoszewskiego Ziarno prawdy - kryminału osadzonego w realiach współczesnego Sandomierza. Fabuła toczy się wokół zbrodni, której sposób dokonania jest tradycyjnie kojarzony z mordem rytualnym - chodzi o fałszywe oskarżenie wysuwane wobec Żydów obwinianych o mordowanie chrześcijan w celu wykorzystania ich krwi w obrzędach religijnych. Główny bohater - prokurator Teodor Szacki - musi się zmierzyć nie tylko z zagadką, ale też z głęboko zakorzenionymi w ludzkiej świadomości uprzedzeniami. Zygmunt Miłoszewski, tworząc swój kryminał, jednocześnie piętnuje ludzką skłonność do stereotypizacji. Na ile jednak sam autor jest od niej wolny? Skąd wzięło się przekonanie o tym, że Sandomierz to "centrum legendy o krwi", jak mówi jedna z bohaterek Ziarna prawdy? Pierwsza część artykułu została poświęcona historycznemu przedstawieniu oskarżeń o popełnienie mordu rytualnego, jakie wysunięto wobec żydowskiej społeczności Sandomierza. Druga część artykułu to analiza samej powieści Ziarno prawdy. Artykuł koncentruje się na przedstawieniu stereotypowych wyobrażeń zarówno na temat Żydów, jak i Polaków. Chronologiczne prześledzenie najważniejszych wątków pozwala na dostrzeżenie problematycznych aspektów książki.

The article is an analysis of Zygmunt Miłoszewski's Grain of Truth. It's a criminal story based in modern Sandomierz. The plot is centered around a murder performed in a way reminiscent of fake accusations against Jews, who were thought to kill Christians in order to use their blood for religious purposes. The protagonist - prosecutor Teodor Szacki must face not only a murder mystery, but deeply rooted prejudice as well. Zygmunt Miłoszewski creates a book, which condemns human tendency to think in stereotypes. However, does the author himself falls victim to stereotypical thinking? Where does the belief that Sandomierz is a 'center of blood libel', as mentioned by one of the characters, come from? The introduction contains a historical data concerning blood libel accusations in Sandomierz throughout the years. The second part is an analysis of the book itself. The thesis is focused on stereotypical depictions of Jews as well as Poles. Following chronological order of the events presented in Grain of Truth allows to observe the problematic elements of the narrative.