A cat in early mediaeval Arab-Muslim urban society on the basis of adab literature

Recenzowane materiały z konferencji naukowej: Kot w literaturze i kulturze, dn. 8-9 czerwiec 2017 r., Siedlce

Punktem odniesienia dla niniejszego tekstu jest rzeczywistość kulturowo-społeczna arabsko-muzułmańskiego Wschodu, a jego celem ukazanie obecności i znaczenia kota w średniowiecznym społeczeństwie miejskim w oparciu o literaturę adabową z okresu IX - XIV w. Kot towarzyszył Arabom w ich codziennym życiu już w okresie przedmuzułmańskim. Wypowiedzi proroka Mahometa zachowane w tradycji (sunna) wpłynęły niewątpliwie na utrwalenie pozytywnego stosunku do tych zwierząt zarówno w dyskursie prawniczym (kot nie był zwierzęciem "nieczystym"), jak i w rzeczywistości społecznej. Znane są relacje potwierdzające dokarmianie bezdomnych kotów i bardziej lub mniej formalną opiekę nad nimi. Handel kotami był powszechny we wszystkich środowiskach. Wykorzystywano ich łowczy instynkt i przeznaczano głównie do polowania na myszy. Kobiety reprezentujące środowisko ówczesnych elit majątkowych hodowały koty w charakterze żywych maskotek. W nurcie "medycyny ludowej" znane były praktyki lecznicze z wykorzystaniem sierści kota, jego krwi, czy ekskrementów, odwołujące się do koncepcji tzw. sympatycznych właściwości (chawass) - ezoterycznych sił tkwiących w naturze, które mogły zostać uaktywnione i oddziaływać na siebie na zasadzie sympatii i antypatii.

The main aim of the article is to present a phenomenon of the domestic cat in early mediaeval Arab-Muslim urban society on the basis of adab literature of the 9th-14th centuries. The article deals with such issues as an attitude to cats, their (legal) position, trade in them and the functions they performed. According to the adab narratives the presence of cats was generally enjoyed. The prophet Muhammad’s affection for cats reflected in his sunna provides an additional evidence for good associations the cats carried in mediaeval Arab-Muslim society. They were kept not only as pets but for practical purposes, too. Specific dimension of social life where cats also made their appearance was folk medicine which attributed the magical properties to the different bodily parts of the cat.