The Romanian Slavism : South Slavic borrowings into Romanian in the 16th and 17th century

Bibliogr. s. 119-133

The subject of research is the vocabulary borrowed into the Romanian language from the South Slavic languages: Old Church Slavonic and its later recensions, Bulgarian, and Serbian. The vocabulary in question was first recorded in print and writing in the 16th and 17th century. The thesis consists of a theoretical and a material part. In the first part the history of Slavonic oriented research upon the Romanian language. This aims to show the complexity of the Romanian-Slavic relations in the course of a thousand year interference. Moreover, in this part the analysis of the adaptations of Slavic borrowings into Romanian has been carried out from the perspective of phonetics, morphology, syntax, and semantics. In the chapter dealing with the semantic adaptation the questions of synonymy, polysemy, slavonisms, as well as linguistic calques, have been brought up. The second part of the thesis presents the lexical material in the form of an alphabetically structured dictionary consisting of 1530 entries and 1064 derivates. The vocabulary has been collected on the basis of Dicţionarul limbii române, volumes I-XIV, Bucureşti 1913-2002. Polish translation of the lexemes has been provided on the basis of their context found in the sources from the 16th and 17th century. Each entry has been enriched with the etymological remarks and explanations taken from the dictionaries and etymological works concerning both the Romanian language and the Slavic ones.

Przedmiotem badań jest słownictwo zapożyczone do języka rumuńskiego z języków południowosłowiańskich: staro-cerkiewno-słowiańskiego oraz jego późniejszych redakcji, bułgarskiego i serbskiego, które po raz pierwszy zostało poświadczone w piśmie w XVI i XVII wieku. Praca składa się z części teoretycznej oraz materiałowej. W pierwszej została przedstawiona historia badań slawistycznych w języku rumuńskim oraz rumuńskie kontakty językowe na tle wydarzeń historycznych (do XVII w. włącznie). W tej części dokonano również analizy adaptacji zapożyczeń słowiańskich na gruncie rumuńskim pod względem fonetycznym, morfologicznym, syntaktycznym oraz semantycznym. W rozdziale dotyczącym adaptacji semantycznej zostały poruszone problemy m. in. synonimii, polisemii, slawizmów, kalk etc. Drugą część pracy stanowi prezentacja materiału leksykalnego w formie alfabetycznego słownika. Zebrano w nim łącznie 1530 haseł oraz 1064 derywaty. Ekscerpcji słownictwa dokonano głównie na podstawie Dicţionarul limbii române, t. I-XIV, Bucureşti 1913-2002. Znaczenie wyrazów zostało przetłumaczone na język polski na podstawie ich kontekstu w źródłach z XVI i XVII wieku. Każde z haseł zostało opatrzone wskazówkami etymologicznymi, zebranymi ze słowników i opracowań etymologicznych języka rumuńskiego oraz języków słowiańskich.