Psychological underpinnings of legitimization of democractic system

Dostęp do publikacji jest możliwy w Archiwum UJ

Przeprowadzone badania doktorskie dotyczyły wybranych psychologicznych uwarunkowań legitymizacji systemu demokratycznego. Punktem wyjścia do badań była teoria uzasadniania systemu (Jost, Banaji i Nosek, 2004; Jost, 2011), która postuluje istnienie uniwersalnej potrzeby usprawiedliwiania aktualnych struktur społecznych, politycznych i ekonomicznych. Celem pracy była aplikacja założeń formułowanych na gruncie tej teorii do demokratycznego systemu społeczno-politycznego. W pierwszych czterech badaniach przedmiotem badań była relacja pomiędzy przekonaniami społecznymi, takimi jak autorytaryzm, konserwatyzm oraz wartości egalitarne a legitymizacją systemu politycznego. Uzyskane wyniki wskazują na znaczenie spójności na poziomie wartości pomiędzy własnymi przekonaniami i wartościami realizowanymi przez system dla ocen jego sprawiedliwości. Drugim istotnym czynnikiem determinującym oceny systemu politycznego była jego postrzegana skuteczność. W kolejnych pięciu badaniach weryfikowano drugą konkurencyjną wobec teorii uzasadniania systemu hipotezę. Zgodnie z nią, za akceptację nierówności społecznych, szczególnie w przypadku grup o niskim statusie, odpowiada identyfikacja społeczna z kategorią nadrzędną. Uzyskane wyniki dostarczyły silnego wsparcia dla tej hipotezy. W różnych kontekstach społecznych, wykorzystując zarówno korelacyjne, jak i eksperymentalne metody pokazano pozytywny wpływ identyfikacji społecznej na oceny sprawiedliwości nierówności międzygrupowych. W ostatniej części podjęto próbę integracji obydwu wątków zrealizowanych w pracy na gruncie modelu kontyngencji Skitki, Aramovicha, Lytle i Sargis (2010). Podsumowano także głównie wątpliwości wobec teorii uzasadniania systemu, wynikające z przeprowadzonych badań. Wskazano także ograniczenia przeprowadzonych badań oraz perspektywy przyszłych badań.

The doctoral research focused on the psychological determinants of democratic system legitimization. According to the system justification theory (Jost, Banaji i Nosek, 2004; Jost, 2011) there is a psychological motive to defend and justify existing social, political and economical arrangements. The aim of the present project was to verify the assumptions of this theory in the context of democratic socio-political system. Four studies presented in the first part of the project focused on the influence of social beliefs such as authoritarianism, conservatism and egalitarianism on the political system legitimization. The results obtained in those studies suggest that it is the value congruency between an individual value system and the political system that influences the evaluation of the system and its legitimization. The second significant factor was the perception of a system efficiency in satisfying needs. The aim of the next five studies was an empirical verification of a second alternative explanation to the system justification theory. According to this hypothesis, an acceptance of intergroup inequalities, especially among members of low status groups, is a result of an identification with a higher order group. Results fully supported this hypothesis. In different social settings with various methodological approaches, the identification with higher order category was a significant and positive predictor of the system justification in intergroup relations. Last part of the doctoral thesis is aimed at integrating both lines of research in the context of the contingency theory of justice proposed by Skitka, Aramovich, Lytle and Sargis (2010). Limitations and future research directions are discussed.