"I can't pray in the Orthodox church because it's so Ruthenian" : contribution of Catholic clergy to the preservation of Orthodox churches in southern Poland

"Я не могу молиться в церкви, потому что она такая русская" : вклад римско-католического духовенства в сохранение церковных памятников на юге Польши

"Â ne mogu molitʹsâ v cerkvi, potomu čto ona takaâ russkaâ" : vklad rimsko-katoličeskogo duhovenstva vklad rimsko-katoličeskogo duhovenstva v sohranenie cerkovnyh pamâtnikov na ûge Polʹši

Po przymusowych wysiedleniach ludności prawosławnej i greckokatolickiej w latach 1944-1946 do ZSRR, i 1947-1950 w ramach akcji "Wisła" - na północne i zachodnie ziemie Rzeczypospolitej, opustoszałe wsie formalnie przeszły na rzecz państwa. Władze komunistyczne nie były zainteresowane zachowaniem znajdujących się na ich terenie cerkwi. Były one dewastowane, rozgrabiane, opuszczone niszczały. O majątek - nieuznawanej oficjalnie przez państwo - Cerkwi greckokatolickiej upominał się Kościół katolicki. Stopniowo, nie bez trudności, przejmował kolejne świątynie, które zaczynały służyć nowym mieszkańcom wysiedlonych wsi. Wydaje się, że w tamtych czasach, był to jedyny realny sposób na uratowanie tych, niekiedy bardzo cennych zabytków. Ich stan zachowania zależał w dużej mierze od świadomości, wiedzy, chęci i determinacji kapłanów. Znane są przypadki celowego niszczenia starych świątyń, ich nieprofesjonalnych remontów i przebudów, ale znane są również przykłady chwalebne i godne naśladowania. Do takich szlachetnych kapłanów niewątpliwie należał Mieczysław Czekaj, dzięki któremu zostało wyremontowanych kilkanaście łemkowskich cerkwi wraz z ich wyposażeniem.