Domesticated bumblebee (Bombus terrestris L.) as source of parasites for wild bumblebee populations

Dostęp do publikacji jest możliwy w Archiwum UJ. Elżbieta Rożej-Pabijan podpisana: Elżbieta Rożej

Celem badań było wyjaśnienie czy importowane trzmiele Bombus terrestris, stosowane komercyjnie do zapylania upraw szklarniowych, stanowią rezerwuar pasożyta Nosema bombi i są źródłem zarażenia dziko występujących gatunków trzmieli. Sprawdzono również czy komercyjne gniazda trzmieli są zagrożeniem dla dzikich populacji trzmieli jako źródło roztoczy. Badania dotyczące wpływu trzmieli komercyjnych (B. terrestris) na lokalną faunę trzmieli przeprowadzono w Polsce południowej. Trzmiele pochodziły z trzech szklarni, pobliża tych szklarni oraz z trzech powierzchni kontrolnych oddalonych od szklarni o minimum 30 km. Sprawdzono częstość i poziom zarażenia trzmieli pasożytem N. bombi i przeanalizowano czynniki wpływające na zarażenie. Badania składu gatunkowego roztoczy w gniazdach trzmieli komercyjnych, przeprowadzono po okresie użytkowania gniazd w szklarni. Porównano liczebność roztoczy w gniazdach producenta holenderskiego i izraelskiego z dwóch szklarni w Polsce. Sprawdzono, czy komercyjne gniazda zawierają obce dla polskiej fauny gatunki roztoczy. Wszystkie przebadane gniazda komercyjnych trzmieli B. terrestris zawierały osobniki zarażone pasożytem N. bombi. Częstość zarażenia była najwyższa wśród trzmieli komercyjnych, niższa średnio o połowę u trzmieli z pobliża szklarni i najniższa u trzmieli z powierzchni kontrolnych. Podobny wzorzec wykryto dla poziomu zarażenia. Zatem obecność w szklarniach silnie zarażonych trzmieli komercyjnych wpływa istotnie na zarażenie pasożytem N. bombi dziko występujących gatunków, narażonych na kontakt z uciekającymi ze szklarni trzmielami. W lokalnych populacjach najczęściej i najbardziej zarażonym gatunkiem był trzmiel ziemny (B. terrestris), zarówno w pobliżu szklarni jak i na powierzchniach kontrolnych. Samce wszystkich lokalnych gatunków były zarażone częściej i na wyższym poziomie niż robotnice. Częstość i poziom zarażenia dziko występujących gatunków trzmieli wzrastały istotnie wraz z postępem sezonu. W komercyjnych gniazdach trzmieli pochodzących z dwóch szklarni i od dwóch producentów, stwierdzono siedem gatunków roztoczy należących do rodzin: Acaridae, Laelapidae oraz Parasitidae. Nie było wśród nich gatunków roztoczy obcych dla fauny Polski. Wszystkie były wcześniej odnotowywane w Europie na dziko występujących trzmielach lub w ich gniazdach. Tym samym nie stwierdzono by komercyjne gniazda trzmieli były źródłem roztoczy, które mogłyby stanowić zagrożenie dla lokalnych gatunków.