A new edition of the chronicles of Boleslaw Prus : examples of editorial investigations

Artykuł omawia pracę nad nową edycją Kronik tygodniowych Bolesława Prusa, które były pierwotnie publikowane na łamach "Kuriera Warszawskiego" oraz "Nowin". Jest to wydanie realizowane w ramach wielkiego przedsięwzięcia obejmującego Edycję Krytyczną Pism Wszystkich klasyka pozytywizmu, w którym bierze udział kilkadziesiąt osób i instytucji naukowych. Przedstawiana tu "przygoda" z kronikami dotyczy lat 1879-1883. Do tej pory w latach 50. XX wieku ukazała się jedyna edycja felietonów Prusa przygotowana przez zespół Zygmunta Szweykowskiego. Są to, mimo upływu lat, materiały aktualne i warte ponownego namysłu edytorskiego. Objaśnianie nazwisk, wydarzeń, dat, niezrozumiałych w pierwszym momencie osobliwości, drobiazgów, a także potrzeba precyzyjnej lokalizacji cytatów, które Prus podawał z pamięci, wielokrotnie stawało się detektywistyczną przygodą. Wybrano do analizy „przypadki” najciekawsze i różnorodne, pokazujące rozmaite wyboistości, o które można się potknąć podczas poszukiwań. Myślą przewodnią było tu wskazanie metody najskuteczniejszego rozwiązywania śledztw edytorskich, które nie zawsze kończą się sukcesem, a także uświadomienie wielości dróg prowadzących do sprawnego rozwikłania konkretnej zagadki. Warta podkreślenia jest również konieczność mozolnego gromadzenia cytatów z prasy, druków zwartych i innych dostępnych źródeł, które dopiero po etapie skrzętnego "kolekcjonowania" mogły dostarczyć potrzebnych informacji wykorzystanych w końcowym komentarzu. Zostały przedstawione cztery przypadki: Sankowskiego, Carla Herrmanna, Michała Siemiradzkiego (zabawa z datami), drobiazgów prasowych oraz kłopotliwych określeń. Wszystkie one pokazują sposoby ostatecznego formułowania przypisów, które - zgodnie z ustaleniami - powinny być zwięzłe, ale zawsze traktowane indywidualnie. Omówione w artykule przykłady śledztw edytorskich pokazują wyimek niewidocznej i niedocenianej przez czytelników pracy, dzięki której wydawany tekst staje się za pośrednictwem dodanych komentarzy zrozumiały.

The article describes the work on the new edition of Kroniki tygodniowe by Bolesław Prus, which were originally published in "Kurier Warszawski" and "Nowiny". Explaining the names, events and dates, curiosities and details which are incomprehensible at first, as well as the need to precisely locate the quotations which Prus provided from memory, has many times turned out to be a detective’s adventure. The analysis includes the "cases" which are both the most interesting and diverse, demonstrating numerous hurdles one can stumble upon during investigation. The guiding thought here was pointing to the most effective method to solve a particular mystery. Another aspect worth emphasizing is the necessity to arduously collect quotations from press, non-serial publications, and other available sources, which after the stage of meticulous "collecting" could provide relevant information to be used in the final commentary. Four cases have been presented: Mikołaj Sankowski, Carl Hermann, Michał Siemiradzki (play with dates), press trifles and troublesome descriptions. All of them demonstrate the ways to ultimately formulate footnotes, which - as agreed -should be brief, but always treated individually. The examples of editorial investigations discussed in the article present an excerpt of the work which is invisible to and unappreciated by the readers, thanks to which a published text becomes comprehensible by means of the added comments.