Games of imagination and taming the space of fear : times of Holocaust in the literature for children

Strona wydawcy: https://www.wuj.pl

W kryzysie czytelniczym istnieje konieczność podejmowana takich lektur z dziećmi, aby "literatura je dotknęła", aby widziały, że literatura pokazuje modele radzenia sobie ze strachem, z brakiem wolności i poczucia bezpieczeństwa, z samotnością. To wyobraźnia pozwala kreować świat czyniący przetrwanie możliwym. Wyrazistym miernikiem siły zagrożenia w literaturze dziecięcej są ingerencje w obszar otaczający dziecko i sposoby odczuwania przez nie nowej narzuconej przestrzeni. Ingerencja oznacza najczęściej przymus porzucenia miejsca znanego, przestrzeni odziedziczonej, kształtującej tożsamość młodego człowieka; oznacza przeniesienie w strefę obcą, nieprzyjazną, a także irracjonalne z punktu widzenia młodego bohatera ograniczenie tej przestrzeni. Zmniejszenie tego terytorium lub prawa do poruszania się w nim łączy się z uwięzieniem, poczuciem utraty wolności, ale także zaburzeniami w procesie budowania własnej tożsamości. Zarówno miejsce, na które zostało się skazanym, jak i przestrzeń poza wyznaczonym kręgiem uwięzienia budzą strach. Aby przetrwać, trzeba tę przestrzeń oswoić, odrzeć z przerażającej, obezwładniającej siły, stworzyć w niej swoisty alternatywny świat, wypełnić go własną narracją, własną opowieścią. Takie zastępcze światy budują dziecięcy bohaterowie analizowanych w artykule, adresowanych do najmłodszych książek o Holokauście: D. Combrzyńskiej-Nogali: "Bezsenność Jutki", I. Landau: "Ostatnie piętro", R. Piątkowskiej: "Wszystkie moje mamy", M. Szczygielskiego: Arka Czasu, czyli wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz.

During the crisis of reading there is the necessity of offering young people such books that could really touch them, and make them see literature showing the ways of coping with fear, lack of freedom, insecurity and loneliness. It is the imagination that let create world making survival possible. Visible measures of the strength of threat in children’s literature are interferences in the area surrounding the child and the ways of sensing by them this new imposed space. Most of all interference means extortion to leave well-known place, inherited space creating the identity of a young man. It means either moving into the alien and unfriendly location or from the point of view of young hero irrational limitation of this space. Reduction of this territory or of the rights to move around is connected not only with imprisonment and the sense of loss of freedom, but also with disorders in the process of building the own identity. Both the constrained place and the area outside the circle of imprisonment cause fear. To survive one must tame this space, deprive it of appaling and incapaticating strength. Then one must create in this space own alternative world and fulfil it with own narration and own story. Such alternative worlds are built by young heroes of analysed in the article books on Holocaust addressed to the children: D. Combrzyńska-Nogala: "Bezsenność" Jutki, I. Landau: "Ostatnie piętro", R. Piątkowska: "Wszystkie moje mamy", M. Szczygielski: "Arka Czasu, czyli wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz."