When the Messiah knows that he is a Messiah : the idea of religion in The Chronicles of Dune

Cykl Kronik Diuny Franka Herberta jest jednym z najwartościowszych dzieł literatury SF. Świat przedstawiony Diuny wspiera się na dwóch filarach: myśli ekologicznej oraz koncepcji rozwoju i funkcjonowania religii. W konsekwencji religia Fremenów nabiera charakteru ekologicznego. Herbert konstruuje religię skoncentrowaną wokół idei eschatologicznej transformacji, z użyciem mitu mesjańskiego. Główny i najbardziej niedostępny na Arrakis przedmiot pożądania, woda, staje się metonimią zbawienia. Mit rajskiej rzeczywistości Złotego Wieku przekształca się w mit eschatologiczny związany z figurą wiosny pustynnej (Sihaja), a zbawienie staje się ekwiwalentem wyzwolenia, co wielokrotnie zdarzało się w dziejach religii. Modelem dla Herberta był mesjanizm żydowski i powstanie sudańskiego Mahdiego - Muhammada Ahmeda, ale ten sam mechanizm pojawia się niezmiennie w synkretycznych religiach wolności i zbawienia Trzeciego Świata. Mit mesjański w dalszych tomach serii zostaje rozbrojony i zdekonstruowany, kolejni bohaterzy Kronik Diuny pokazują jego negatywy w starciu między wolą jednostki a siłą odziaływania mitu. Za tą walką kryje się wizja religii Herberta. W jego ujęciu religia opiera się na doświadczeniu religijnym, przeżyciu zetknięcia z rzeczywistością przekraczająca naszą. Kiedy osnuta wokół doświadczenia wiara zostaje obudowana instytucjami religijnymi i utrwalona normami ortodoksji, religia traci swoją siłę i staje się podatna na manipulacje. Ścisły związek religii z polityką jest konsekwencją tej podatności: przekonanie o prawdziwości mitu zostaje przekierowane na wierność symbolom i produkującym je instytucjom. Przeciwdziałać temu może zwrot do doświadczenia za pośrednictwem takiego rytuału, który ma gwarancje autentyczności i nie może podlec zafałszowaniu i instrumentalizacji.

When the Messiah knows that he is a Messiah…; the idea of religion in The Chronicles of Dune. The Frank Herbert’s Chronicles of Dune cycle is one of the most valuable works in SF literature. The world of Dune is founded on two great ideas: ecological thought and concept of development and functioning of religion. As an effect, the Fremen religion gains strictly ecological character. Herbert builds their religion as focused on the idea of eschatological transformation, supported by the Messianic myth. The water, essential for survive, and - at the same time - the most inaccessible object of desire on Arrakis, becomes a metonymy of salvation. The myth of the heavenly golden age is transformed into the eschatological myth associated with the figure of a desert spring (Sihaja). Salvation becomes an equivalent of the liberation. Jewish messianism and the Sudanese Mahdi-Muhammad Ahmed uppraisal were used as the models for such process, but the same mechanism appears consistently in the suncretic religions of freedom and salvation. The Messianic myth shall be disarmed and decontstructed in further volumes of the series. Next heroes of the Chronicles of Dune reveal its negatives in the clash between the will of an individual and the power of myth. This fight hides Herbert’s vision of religion. In his thought, religion is founded on the religious experience, When its foundations becomes entangled in religious institutiuons and norms of orthodoxy, religion loses its power and becomes especially vulnerable to manipulation. The close relationship of religion with politics is a consequence of this vulnerability: the conviction of the truth of the myth is redirected to the fidelity symbols and to the institutions which produces them. Only solution may be the turn to the living experience through such ritual that has guarantees of authenticity and cannot be falsified or manipulated.