Bibliogr. s. 901-902

Przedmiotem artykułu są dzieje polskich czasopism dla dzieci i młodzieży w pierwszym okresie ich rozwoju (1824-1830), czyli od daty ukazania się pierwszego tytułu ("Rozrywek dla Dzieci") do wybuchu powstania listopadowego. W pracy omówiono ich genezę, dzieje wydawnicze (twórców, uwarunkowania i specyfikę) oraz zawartość. Spośród sześciu czasopism ukazujących się w badanym okresie dokładniej omówiono cztery tytuły, których wpływ był największy: "Rozrywki dla Dzieci" (1824-1828), "Tygodnik dla Dzieci" (1829), "Dziennik dla Dzieci" (1830) oraz "Skarbiec dla Dzieci" (1830). W badaniach wykorzystano literaturę przedmiotu, źródła oraz dane pozyskane z analizy zawartości. Wykonane badania przekonują, że w badanym okresie utrwalił się społeczny popyt na tego typu wydawnictwa, ewoluował ich model (od pisma autorskiego, przez typ redaktorski, do pisma czytelników) oraz misja. Szczytowym osiągnieciem tego okresu był "Dziennik dla Dzieci" Stanisława Jachowicza, który redagowano zgodnie z poglądami postępowych pedagogów. W latach 1824-1830 znacząco ewoluował też język wypowiedzi oraz nastąpiły zmiany tematyczne. Obok popularnych początkowo tekstów historycznych i moralizatorskich, częściej drukowano artykuły na temat historii naturalnej oraz wypowiedzi będące przejawem zaangażowania czytelników (listy, akcje, konkursy). Najsłabszą cechą pierwszych polskich periodyków dla dzieci był niski poziom wykorzystania ilustracji. W większości pism drukowano je rzadko i wykorzystywano wyłącznie w funkcji estetycznej.

The subject of the article is the history of Polish periodicals for children and adolescents in the first period of their development (1824-1830), i.e. from the date of the appearance of the first title until the outbreak of the November Uprising. The genesis, the history of publishing (creators, determinants and specifics) and content are discussed in the paper. The four most influential titles of the 6 journals appearing in the study period were discussed in greater detail: "Rozrywki dla Dzieci" (1824-1828), "Tygodnik dla Dzieci" (1829), "Dziennik dla Dzieci" (1830) and "Skarbiec dla Dzieci" (1830). The literature, sources and data obtained from the content analysis were used in the research. The research proves that during the period under review the social demand for such publications was growing, their model (from author's writings, through editorial type, to periodicals of readers) and mission evolved. The peak achievement of this period was Stanisław Jachowicz's "Dziennik dla Dzieci", which was edited in line with the views of progressive educators. In the years 1824-1830, the language of the articles also fluctuated significantly and there were some thematic changes. In addition to the initially popular historical and moral texts, articles on natural history and works expressing the involvement of readers (letters, actions, competitions) were printed more frequently. The weakest feature of the first Polish periodicals for children was the poor use of illustrations. In most magazines they were rarely printed and used only for aesthetic purposes.