SUICIDE UNDER THE POLISH LAW AND CANON LAW OF THE CATHOLIC CHURCH

Samobójstwo jest zjawiskiem powszechnym od zarania dziejów i stanowi niezwykle interesujący, trudny i zarazem kontrowersyjny problem do końca nadal niepoznany. Jest rodzajem śmierci dobrowolnej, może być rozpatrywane w kategoriach procesu decyzyjnego. Mechanizm ten w obecnych czasach jest wyraźnie manipulowany przez media, które wywierają znaczny wpływ na kształtowanie światopoglądów i postaw już u małych dzieci, młodzieży, dorosłych, a nawet u osób w podeszłym wieku. Stanowi to dzisiaj poważny problem społeczny. Skutkiem takich zachowań najczęściej jest zgon stający się źródłem wielkiego bólu i cierpienia u tych, którzy są blisko związani z tragicznie kończącą swoje życie osobą. Rodzina samobójcy spotyka się ze swoistym ostracyzmem w lokalnej społeczności, a pamięć ludzka o takim wydarzeniu jest długa i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Atak na własne życie jest traktowany z reguły za świadomie podjętą decyzję, jednakże pojawiają się pytania i duże wątpliwości, czy taki czyn w każdym przypadku jest poprzedzany pełną świadomością podjętej decyzji. Jak wynika z naukowych badań nad usiłowaniem samobójstwa można przyjąć, że w większości przypadków decyzja o podjęciu próby samobójczej ugruntowana jest wyborem pomiędzy sytuacją niemożliwą aby jej sprostać a tą, w której już nie trzeba będzie podejmować starań dążących do podporządkowania się otaczającemu światu. Samobójstwo jest działaniem skierowanym na uniknięcie podejmowania decyzji jako procesu towarzyszącemu człowiekowi przez wieki.Samobójstwo będące częścią składową zagadnienia śmierci, niepodzielnie związane jest z tematyką życia. Większość religii wychodzi z założenia, że samobójstwo jest aktem pozbawiającym człowieka najwyższego dobra jakim jest życie. Jest ono zjawiskiem, które od zawsze z większą lub mniejszą intensywnością, we wszystkich epokach, było i nadal jest rozmaicie oceniane. W różnych czasach i przez różnorakie społeczności akt ten traktowany był w sposób zazwyczaj negatywny, czasami neutralny, ale zdarzały się przypadki zachęcające czy wręcz wychwalające taki sposób zakończenia swojego życia (np. japońscy kamikadze, w niektórych sektach lub środowiskach, na wojnie, itd.).Celem niniejszej pracy jest przybliżenie w sposób precyzyjny powszechnego w obecnych jak i minionych czasach zjawiska samobójstwa, będącego szerokim problemem społecznym, filozoficznym i prawnym.W pierwszym rozdziale rozpoczęłam opisywanie od dokładnego wyjaśnienia pojęcia samobójstwa, przedstawienia rodzajów i mechanizmów takiej decyzji, ukazania zależności aktu samobójczego od wieku, płci i innych uwarunkowań oraz związanego z tym zatrważającego problemu wzrostowej tendencji tych aktów. Przedstawiłam tu także szeroki zakres metod zapobiegania samobójstwom oraz prawidłowego upowszechnienia informacji na ten temat i podnoszenia świadomości w społeczeństwie, co wydaje się niezbędne szczególnie w krajach o wysokim wskaźniku samobójstw. Drugi rozdział poświęciłam rozpoznawanemu od wieków mechanizmowi gestu definitywnego opisywanemu przez wielu przedstawicieli filozofii starożytnej, systemowi kar za dokonanie samobójstwa przybierającemu różne postaci począwszy od zarania dziejów oraz trudnemu tematowi samounicestwienia poruszanemu przez wiele religii świata. Przybliżeniu statusu aktu samodestrukcji na gruncie prawa polskiego,a w szczególności prawa konstytucyjnego, karnego oraz innych niekarnistycznych regulacji prawnych dedykowałam rozdział trzeci. W czwartym rozdziale szczególną uwagę zwróciłam na samobójstwo będące zaprzeczeniem naturalnemu dążeniu istoty ludzkiej do ochrony własnego życia, będącemu nad wyraz sprzecznemu z właściwie rozumianą miłością siebie i bliźniego, o której mówi przykazanie wskazane przez Chrystusa, jako to najważniejsze po przykazaniu miłości Boga.

Suicide has been a widespread phenomenon since ancient times and remains an incredibly intriguing, challenging and controversial problem that is still not fully understood. It is a form of voluntary death and can be considered in terms of the decision-making process. Nowadays, this mechanism is clearly manipulated by the media, which have a significant influence on shaping worldviews and attitudes, even among young children, adolescents, adults, and the elderly. This is a serious social problem today. The most common result of such behavior is death, which becomes a source of great pain and suffering for those who are closely connected to the person tragically ending their life. The suicide victim's family often faces a form of ostracism in the local community, and the memory of such an event is long-lasting and passed down from generation to generation. Self-inflicted death is generally seen as a consciously made decision, but questions and significant doubts arise as to whether such an act is always preceded by full awareness of the decision made. Scientific research on suicide attempts suggests that in most cases, the decision to attempt suicide is grounded in a choice between an impossible situation to overcome and one in which there will no longer be a need to make efforts to conform to the surrounding world. Suicide is an action aimed at avoiding the decision-making process that has accompanied humans throughout the ages.Suicide, as part of the broader issue of death, is closely related to the theme of life. Most religions assume that suicide deprives a person of the highest good, which is life. It has always been and continues to be variously evaluated with greater or lesser intensity throughout different times and by various communities. At times, it has been treated mostly negatively, sometimes neutrally but there have been cases encouraging or even praising this way of ending one's life (e.g., Japanese kamikaze pilots, certain sects or communities, during wars, etc.).The aim of this work is to precisely outline the widespread phenomenon of suicide, which is a broad social, philosophical, and legal problem in both current and past times. In the first chapter, I have started by providing a detailed explanation of the concept of suicide, presenting the types and mechanisms of such a decision, illustrating the relationship between suicide acts and age, gender, and other factors, as well as the alarming problem of the increasing trend in these acts. I have also presented a wide range of suicide prevention methods and the importance of disseminating accurate information and raising awareness in society, which seems essential, particularly in countries with high suicide rates. In the second chapter, I have devoted attention to the long-recognized mechanism of the definitive gesture described by many representatives of ancient philosophy, the system of punishments for committing suicide, which has taken various forms throughout history and the challenging topic of self-annihilation discussed by many world religions. Chapter three focuses on the status of self-destruction within Polish law, particularly constitutional law, criminal law and other non-criminal legal regulations. In the fourth chapter I paid special attention to suicide as a contradiction to the natural inclination of human beings to protect their own lives, which is fundamentally at odds with the proper understanding of self-love and love for one's neighbor, as indicated by the commandment emphasized by Christ, second only to the commandment to love God.