Social determinants in the context of human development and proactivity

Celem pracy jest sprawdzenie, jakie uwarunkowania społeczne mają wpływ na kształtowanie się proaktywności. W pracy został podjęty temat trzech aspektów (uwarunkowania społeczne, zachowania proaktywne, rozwój człowieka) z uwagi na to, że każdy z nich bezpośrednio na siebie wpływa. Głównym czynnikiem, istotnym w kształtowaniu się postaw proaktywnych jest aktywne środowisko rodzinne. Osoby wychowujące się w takich warunkach nabywają pewne cechy i umiejętności, już w okresie dzieciństwa, przez obserwację i naśladownictwo. Na późniejszych etapach wykorzystują je, w procesie samokształcenia. Inne typy środowisk wyróżnione przez respondentów jako znaczące, to: środowisko szkolne, środowisko rówieśnicze i środowisko zawodowe. Oprócz najbliższego otoczenia pojawia się także inny ważny aspekt. W obecnych czasach, człowiek dorosły mierzy się z dynamicznymi zmianami globalnymi w środowisku VUCA, a także przeżywa wiele kryzysów związanych z biologicznym rozwojem. Analiza wyników badań własnych wskazuje, że proaktywność może być formą przystosowania się człowieka do otaczającej rzeczywistości oraz czynnikiem rozwoju osobistego. Według badań proaktywność liderów społecznych pozwoliła na rozwój kompetencji miękkich takich jak: komunikacja interpersonalna, umiejętność szybkiej adaptacji, dobra organizacja pracy czy współdziałanie. Dodatkowo zyskali także umiejętności oraz wiedzę, którą mogą wykorzystywać w życiu prywatnym, jak i zawodowym, co zwiększa ich możliwości rozwoju w wielu obszarach.

The aim of the study is to outline which social determinants influence the formation of proactivity and to examine the importance of these factors, as well as proactive actions, in the process of human development. The paper addresses these three aspects (social conditioning, proactive behaviour, human development) due to the fact that each of them directly influences each other. The main factor that is important in the formation of proactive attitudes is the active family environment. Individuals raised in such an environment acquire certain traits and skills, already during childhood, through observation and imitation. At later stages, they use them to self-educate themselves and to act on their own interests. Other types of environments that were highlighted by respondents as significant are the school environment, the peer environment and the professional environment. In addition to the immediate environment, another important aspect emerges. Nowadays, the adult is confronted with dynamic global changes in the VUCA environment and also experiences many crises related to his/her biological development. The analysis of our own research depicts that proactivity can be a form of human adaptation to the surrounding reality and a factor for personal development. The research showed that the proactivity of community leaders allowed them to develop soft skills such as interpersonal communication, the ability to adapt quickly, good work organisation or cooperation. In addition, they also gained resources and knowledge that they can use in their personal as well as professional lives, increasing their opportunities for development in many fields.