Conditionality regulation as a new tool to protect the rule of law and the budget of the European Union

Tematem pracy jest opis mechanizmu warunkowości, który uzależnia korzystanie z pieniędzy z unijnego budżetu od poszanowania praworządności. Jest to nowe narzędzie, wprowadzone Rozporządzeniem nr 2020/2092 z 16 grudnia 2020 roku. Zapewnia dodatkowy poziom ochrony budżetu UE w sytuacji, gdy naruszenia zasad państwa prawnego w kraju członkowskim wpływają lub stwarzają poważne ryzyko wpływu na interesy finansowe UE. Analizowany mechanizm warunkowości został przedstawiony na tle innych instrumentów i instytucji oraz organów stojących na straży ochrony budżetu UE oraz praworządności. W związku z tym w rozprawie przybliżono polityczne (art. 7 TUE) i sądowe mechanizmy ochrony praworządności oraz mechanizmy ochrony interesów finansowych UE. Te ostatnie ewoluowały wraz z rozwojem systemu zasobów własnych UE i stopniowym powiększaniem się wspólnotowego budżetu. Zmiany traktatów oraz przyjęcie rozmaitych aktów prawa wtórnego doprowadziły do wykrystalizowania się tego systemu ochrony i powołania specjalistycznych organów. Interesujący nas mechanizm warunkowości funkcjonuje na styku dwóch obszarów. Z jednej strony jest on przede wszystkim mechanizmem mającym na celu zapewnienie poszanowania praworządności w państwach członkowskich. Z drugiej strony ma on również wymiar ekonomiczny, ze względu na skutek ograniczenia jego zastosowania do naruszeń praworządności mających wpływ na wykonywanie budżetu UE. Upodabnia się on do istniejących już mechanizmów ochrony budżetu. Stanowi on nową jakość w całym systemie prawa unijnego i ocena jego skuteczności będzie możliwa dopiero po praktycznym jego zastosowaniu.

The dissertation examines the conditionality regulation, which makes the use of money from the EU budget conditional on respect for the rule of law. It is a new tool, introduced by Regulation no 2020/2092 from 16 December 2020. It enhances the level of protection of the EU budget when breaches of the rule of law principles in a member state directly affect or seriously risk affecting the sound financial management of the Union budget or of the financial interests of the Union in a sufficiently direct way. The analysed regime was presented against the background of other tools and institutions as well as bodies protecting the EU budget and the rule of law. As a result, the dissertation describes both political (article 7 TEU) and judicial means for the protection of the rule of law as well as tools designed for the EU financial interests protection. The latter has evolved alongside the development of the system of the EU own resources and the growth of the common budget. Treaty changes and implementation of various acts of Union secondary law have led to the establishment of this new protection system and the creation of new specialised bodies. The aforementioned conditionality regulation operates at the intersection of two different areas. First of all, it is above all designed to ensure the respect for rule of law in member states. Secondly, it also has an economical aspect, since its application is limited to situations when breaches of the rule of law principles affect the implementation of the EU budget. Therefore, it resembles the already established tools for budget protection. It brings a new quality to the whole system of EU law. The final assessment of regulation effectiveness will only be possible after its application in practice.