Prowadzone badania źródłowe doprowadziły do wniosku, że teksty i koncepcje pochodzące z XII wieku tworzą bogaty układ odniesienia dla dyskusji na temat woli prowadzonych także w następnych stuleciach. Można wówczas dostrzec pewną zalążkową, jeszcze nieskrystalizowaną tendencję zapowiadającą późniejszy antropologiczny woluntaryzm, w szczególności preferencję dla woluntarystycznego objaśniania fenomenu wolnego wyboru oraz wolności i etyczności człowieka. Szczególnie ważną część tego rozdziału stanowi konfrontacja różnych definicji i charakterystyk wolnego wyboru (liberum arbitrium), formułowanych w tej epoce.

The performed source research led to the conclusion that the texts and conceptions dating from 12th century constitute a reach frame of reference for the discussions about the will, also these conduced in following centuries. Then, can be seen an incipient, yet non crystallized tendency, which announces later anthropological voluntarism, in particular a preference for a voluntaristic explanation of the phenomenon of free choice as well as of human freedom and morality. The confrontation of various definitions and characteristics of free choice (liberum arbitrium) , formulated in 12th century, constitutes an especially important part of this chapter.