Slovenian patriotism in the socialist Yugoslavia

Artykuł stanowi analizę istoty oraz postaci słoweńskiego patriotyzmu w okresie istnienia socjalistycznej Jugosławii, ze szczególnym uwzględnieniem lat osiemdziesiątych XX wieku (kiedy bardzo wyraźnie daje o sobie znać kryzys idei jugosłowiańskiej). W tekście poruszone zostały kwestie dotyczące form i przejawów patriotyzmu małego liczebnie narodu jakim są Słoweńcy, którzy przez większą część swoich dziejów znajdowali się pod dominacją większych i silniejszych nacji. Zaprezentowany wywód został podzielony na pięć części. W pierwszej z nich, będącej wstępem do zasadniczej części tekstu, znajduje się krótki zarys ideologicznych podstaw funkcjonowania federacji jugosłowiańskiej, mających znaczenie także dla ówczesnego słoweńskiego patriotyzmu. W tym celu przypomniano najważniejsze idee i wartości propagowane przez titoizm w sferze polityki czy kształcenia, a także wskazano na postępującą narodową i kulturalną emancypację Słoweńców. W drugiej części omówiono fundamentalne dla rozumienia tytułowego zagadnienia poglądy słoweńskich intelektualistów: Edvarda Kocbeka, Primoža Kozaka i Draga Jančara. Stanowią one wyraz głębokiej refleksji nad położeniem małego narodu w specyficznych warunkach wielonarodowej federacji, ale także na tle szerszych (to jest europejskich i amerykańskich) odniesień. Trzecia część wskazuje na jugosłowiański kontekst dyskusji dotyczących słoweńskiego patriotyzmu, który w latach osiemdziesiątych w pozostałych częściach Jugosławii uważany był za nacjonalizm, rozbijający jedność federacji. W czwartej części natomiast przytoczono symboliczne formy „miłości do ojczyzny“ w Słowenii (między innymi w turystyce i sporcie), podkreślając ich znaczenie w procesie kształtowania narodowej świadomości. W ostatniej części, będącej także zakończeniem, zarysowano współczesną perspektywę postrzegania słoweńskiego patriotyzmu w okresie istnienia socjalistycznej Jugosławii. Podkreślono przede wszystkim odejście od patriotyzmu opartego na uniwersalistycznej ideologii socjalizmu na rzecz patriotyzmu rozumianego jako miłość do ojczystej ziemi.

The research is an analysis of the essence and form of Slovenian patriotism in the socialist Yugoslavia, with particular emphasis on the 1980s (when the crisis of the Yugoslav idea becomes very clear). The text deals with issues related to the forms and manifestations of the patriotism of the small nation such as the Slovenes, who for most of their history were under the domination of larger and stronger nations. The presented argument has been divided into five parts. The first of them, which is an introduction to the main part of the text, contains a brief outline of the ideological foundations of the Yugoslav federation, which were also important for the Slovenian patriotism at that time. For this purpose, the most important ideas and values promoted by titoism in the sphere of politics and education were recalled, and the progressive national and cultural emancipation of Slovenes was indicated. The second part discusses the views and positions of Slovenian intellectuals (Edvard Kocbek, Primož Kozak and Drago Jančar) that are fundamental to the understanding of the title issue. They are an expression of a deep reflection on the condition and position of a small nation in the specific conditions of a multinational federation, but also in view of wider (i.e. European and American) references. The third part shows the Yugoslav context of discussions on Slovenian patriotism, which in the 1980s, in the rest of Yugoslavia, was considered nationalism, shattering the federal unity. In the fourth part, the symbolic forms of "love for the homeland" in Slovenia (including in tourism and sports) are cited, emphasizing their importance in the process of shaping national awareness. The last part, which is also the ending, outlines the contemporary perception of Slovenian patriotism in the period of socialist Yugoslavia. Above all, the departure from patriotism based on the universalist ideology of socialism in favor of patriotism understood as love for the native land was emphasized.