The word about the Akathist in the eighteenth-century damaskin from the Berlin collection in the Jagiellonian Library

Analizowane w artykule Słowo o akatyście jest częścią przechowywanego w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie XVIII-wiecznego (post 1791) zbioru homilii i pouczeń, znanego jako Damascenus neobulgaricus, który pochodzi z kolekcji berlińskiej, stanowiącej część zbiorów dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie (BJ Berl. Slav.Fol.36). Kodeks zawiera teksty w większości przetłumaczone na język nowobułgarski z popularnego greckojęzycznego zbioru Damascena Studyty Thesauros (Θησαυρός), wydanego w Wenecji w 1557-1558 r. Niektóre kazania zostały dołączone do damaskinu ze zbioru hagiograficznego Georgiosa Sougdorisa Νέος Θησαυρὸς (Wenecja 1672). Słowo o akatyście pojawiło się w drugim zbiorze, nie mniej jednak było ono znane w greckiej i cerkiewnosłowiańskiej literaturze wiele stuleci wcześniej, stanowiąc synaksarion Triodonu postnego przeznaczony na 5 sobotę Wielkiego Postu, nazywaną sobotą akatystową. Pochodzenie kazania wymaga dalszych badań. Jest ono ciekawą opowieścią, dotycząca trzech epizodów walk mieszkańców Konstantynopola z oblegającymi miasto barbarzyńcami w VI-VII w., które po cudownej interwencji Matki Bożej zakończyły się dla chrześcijan zwycięsko. Centralną postacią Słowa jest patriarcha Sergiusz, ukazany jako propagator kultu opieki Matki Bożej i duchowy przywódca, który wprowadził hymnu akatystos do liturgicznej praktyki.

The Word about the Akathist analyzed in the article is part of the eighteenth-century (post 1791) collection of homilies, known as Damascenus neobulgaricus, stored in the Jagiellonian Library in Krakow, which comes from the Berlin collection, which is part of the collection of the former Prussian State Library in Berlin (BJ Berl. Slav. Fol. 36). The codex contains texts mostly translated into New Bulgarian from Damascene’s popular Greek-language collection Thesauros (Θησαυρός), published in Venice in 1557-1558. Some of the sermons were added to the damaskin from Georgios Sougdoris’s hagiographic collection Νέος Θησαυρὸς (Venice 1672). The Word about the Akathist appeared in the second collection, however, it was known in Greek and Church Slavonic literature many centuries earlier, constituting the synaxarion of the Lenten Triodon for the 5th Saturday of Lent, called the Akathist Saturday. The origin of the sermon requires further research. It tells an interesting story about three episodes of fights between the inhabitants of Constantinople and the barbarians besieging the city in the 6th-7th century, which, after the miraculous intervention of the Mother of God, ended victoriously for the Christians. The central figure of the sermon is Patriarch Sergius, shown as a propagator of the cult of the protection of the Mother of God and a spiritual leader who introduced the Akathistos hymn to liturgical practice.