Words and gestures in communication : selected works

Autorką prac wybranych jest Jolanta Antas. Publikacja dotowana przez Wydział Polonistyki UJ

Książka stanowi wybór artykułów prof. dr hab. Jolanty Antas z lat 1981-2022, opublikowanych wcześniej w czasopismach naukowych oraz tomach zbiorowych. Zawiera prace podzielone na trzy rozdziały tematyczne, w których obrębie zamieszczono 13 artykułów w kolejności chronologicznej. W rozdziale pierwszym: "Wczesne badania" znajdują się artykuły powstałe w pierwszych latach aktywności naukowej Autorki, także w ramach szerszych zbiorowych projektów badawczych. Artykuły "Dystrybucja semantyczna" niektórych terminów i pojęć filozoficznych na tle ich znaczeń potocznych oraz "Charakterystyka ilościowa modulantów" wskazują na prekursorską w owych latach na gruncie polskim świadomość astrukturalistycznej budowy kategorii leksykalnych, powiązania kategorii gramatycznych z semantyką oraz ogólnej złożoności problematyki semantyki leksykalnej. Trzeci tekst – "Projekt metodologii badań relacji obraz-słowo w przekazie telewizyjnym" - jest metodologicznym uzasadnieniem konieczności multimodalnego i całościowego spojrzenia na komunikację. Rozdział drugi: 'Semantyka i pragmatyka językowa" zawiera dwa teksty, które można uznać za programowe wystąpienia ukazujące zdecydowane i nowatorskie poglądy językoznawcze Jolanty Antas: Co zmieniło się wmyśleniu o języku po strukturalizmie? oraz W poszukiwaniu jednostki mowy. Metodologiczne refleksje w obliczu nowego rozumienia języka. Trzy kolejne artykuły zawierają pogłębione rozważania na temat języka w użyciu i jego kontekstowych znaczeń, w tym kwestii pragmatyki grzeczności (Polskie zasady grzeczności), kłamstwa (O kłamstwie i za-kłamaniu) oraz semantyki opartych na ironii i intertekstualności haseł wyrażających sprzeciw wobec sytuacji polityczno-społecznej w kraju (Kartonowe wojny słowne). Rozdział trzeci: Badania nad gestami zawiera teksty dotyczące opisu i badania komunikacji niewerbalnej, przede wszystkim gestów. Zostały tu umieszczone dwa starsze artykuły postulujące konieczność włączenia badań nad gestami w obręb zainteresowań językoznawstwa i przybliżające ich zachodnią tradycję badawczą: Morfologia gestu. Rozważania metodologiczne oraz Gest, mowa a myśl. Trzy kolejne teksty to nowsze przykłady zastosowania wypracowanej przez Autorkę metodologii opisu i interpretacji tego systemu komunikacyjnego z wykorzystaniem osiągnięć nauk kognitywnych (w tym językoznawstwa kognitywnego): Mentalne ciało. Gesty jako znaki oswojonych pojęć, Gesty - obrazy pojęć i schematy myśli oraz Człowiek negujący. Multimodalne studium cielesnych wyrazów negacji towarzyszących mowie. Ważnym wprowadzeniem do owego przekrojowego wyboru tekstów ukazujących zainteresowania badawcze ich Autorki jest tekst Elżbiety Muskat-Tabakowskiej prezentujący dorobek i drogę naukową Jolanty Antas. Uzupełnieniem tomu jest wykaz wszystkich publikacji Autorki oraz biogram.

The book includes selected articles of Professor Jolanta Antas from the years 1981-2022, published earlier in scientific journals and collective volumes. It comprises works divided into three topical chapters with 13 articles presented chronologically. The first chapter Wczesne badania [Early studies] includes articles written in the first years of the Author’s scientific activity - also within her broader, collective research projects. The articles Dystrybucja semantyczna niektórych terminów i pojęć filozoficznych na tle ich znaczeń potocznych [Semantic distribution of some philosophical terms and notions against their colloquial meanings] and Charakterystyka ilościowa modulantów [Quantitative charcteristics of modulants] indicate the groundbreaking awareness - at that time in Poland - of the non-structuralist construction of lexical categories, the connection of grammar cat-egories with semantics and the general complexity of lexical semantics issues. The third text - Projekt metodologii badań relacji obraz-słowo w przekazie telewizyjnym [The project of the methodology of studies concerning the image-word relation in the television message] - provides the methodological justification of the necessity concerning the acceptance of amultimodal and holistic view on communication. The second chapter Semantyka i pragmatyka językowa [Semantics and linguistic pragmatics] includes two texts, which could be regarded as programme presentations showing the distinct and innovative linguistic views of Jolanta Antas: Co zmieniło się wmyśleniu o języku po strukturalizmie? [What was changed in thinking about the language after structuralism?] and W poszukiwaniu jednostki mowy. Metodologiczne refleksje w obliczu nowego rozumienia języka [In the search of a speech unit. Methodological reflections in the face of the new understanding of the language]. The next three articles comprise deepened considerations on the language in usage and its contextual meanings, including the issue of politeness pragmatics (Polskie zasady grzeczności [Polish rules of politeness]), falsehood (O kłamstwie i zakłamaniu [About falsehood and hypocrisy]) and semantics based on irony and intertextuality of slogans expressing opposition to the political and social situation in the country (Kartonowe wojny słowne [Cardboard word wars]). The third chapter Badania nad gestami [Studies of gestures] presents texts concerning the description and research on non-verbal communication, primarily gestures. In this section, two older articles have been presented, which postulate the necessity of including the studies concerning gestures into the interests of lin-guistics and render their western research tradition: Morfologia gestu. Rozważania metodologiczne [Morphology of the gesture. Methodological considerations] and Gest, mowa a myśl [The gesture, speech and thought]. Three subsequent texts provide the newer examples of the Author’s methodology concerning the description and interpretation of this communicational system with the usage of achievements within the cognitive sciences (including the cognitive linguistics): Mentalne ciało. Gesty jako znaki oswojonych pojęć; Gesty – obrazy pojęć i schematy myśli [The mental body. Gestures as signs of tamed notions; Gestures – images of notions and schemes of thoughts] and Człowiek negujący. Multimodalne studium cielesnych wyrazów negacji towarzyszących mowie [The man who denies. A multimodal study of the body expressions of denial associating the speech]. A text of Elżbieta Muskat-Tabakowska discussing the works and scientific path of Jolanta Antas is an important introduction to this cross-sectional selection of texts presenting the research interests of their Author. The list of all publications of the Author and her biographical note constitute the supplement of the volume.