"Masters of culture" and "engineers of human souls" : an essay on the bolshevik philosophy of culture

Bibliogr. s. 346-347. Red. podpisana na publikacji Beata Szymańska. Publikacja dofinansowana przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Artykuł prezentuje wybrane elementy refleksji nad kulturą uprawianej przez myślicieli związanych z bolszewicką frakcją Rosyjskiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej, a potem z Rosyjską Partią Komunistyczną (bolszewików): Włodzimierza Lenina, Aleksandra Bogdanowa, Anatola Łunaczarskiego, Maksyma Gorkiego i innych. Jedyny wyjątek uczyniony został dla Jerzego Plechanowa, który - nie będąc nominalnie bolszewikiem - był jednym z pionierów marksistowskiej filozofii kultury i estetyki. Wywarł on istotny wpływ na kształt i treść filozofii Lenina. Artykuł dotyka także kwestii filozoficznych źródeł i konsekwencji bolszewickiej polityki kulturalnej, zarówno przed Rewolucją 1917 roku, jak też po zdobyciu władzy. Bolszewickie idee i działania ukazywane są w szerszym kontekście teoretycznym marksizmu z jednej strony i specyfiki rosyjskiej myśli filozoficznej z drugiej.

The article presents selected elements of reflection on the culture by thinkers associated with the Bolshevik fraction of the Russian Social Democratic Workers’ Party, and then with the Russian Communist Party (Bolsheviks): Vladimir Lenin, Alexander Bogdanov, Anatol Lunacharski, Maxim Gorki and others. The only exception was made for George Plekhanov. He was not nominally a Bolshevik, but he was one of the pioneers of the Marxist philosophy of culture and aesthetics, who had a significant influence on the form and content of Lenin’s philosophy. The article also takes up the problems of the philosophical origins and consequences of Bolshevik cultural policy, both before the Revolution 1917 and after the gaining power by Lenin’s party. Bolshevik ideas and actions are presented in the theoretical context of Marxism on the one hand and the specificity of Russian philosophical thought on the other.