The informal names of shops in rural society (on the example of Wręczyca Wielka community near Kłobuck)

Głównym celem niniejszego artykułu jest próba charakterystyki nieoficjalnych nazw sklepów funkcjonujących w polszczyźnie mówionej mieszkańców współczesnej wsi. Materiał badawczy stanowi ponad 60 nieformalnych nazw lokali oferujących sprzedaż różnorodnych artykułów, np.: spożywczych, wielobranżowych, mięsnych, papierniczych, obuwniczych. Wspomniane nazwy zgromadzono w latach 2019–2021 w trakcie prowadzenia wywiadów z najstarszym i średnim pokoleniem mieszkańców gminy Wręczyca Wielka w powiecie kłobuckim (województwo śląskie). W pierwszej części tekstu przybliżono podstawowe rozwiązania metodologiczne (m.in omówiono, czym jest nieoficjalna nazwa sklepu) oraz zreferowano dotychczasowy stan badań. Druga część artykułu zawiera analizę zgromadzonego materiału badawczego uwzględniającą informacje uzyskane od respondentów. Najstarsze i średnie pokolenie mieszkańców wsi zazwyczaj nie posługuje się oficjalnymi nazwami sklepów, ponieważ za ich pomocą - zdaniem respondentów - nie można w szybki i precyzyjny sposób identyfikować sklepów. Dla większości informatorów nazwy te są niefunkcjonalne. W trakcie rozmów związanych z zakupami autochtoni korzystają z nieoficjalnego systemu identyfikacji obiektów handlowych. I tak nieoficjalne nazwy wspomnianych obiektów tworzą formacje analityczne, w których doszło do elipsy członu nadrzędnego - rzeczownika sklep. Są one najczęściej motywowane imieniem, nazwiskiem lub przezwiskiem właściciela sklepu (np. Do Żyłki, U Tomka, Do Dody). Pojawiają się również nazwy, w których utrwalono informację na temat lokalizacji sklepu względem innego, bardziej znanego we wsi obiektu (np. Koło Apteki, Koło Kościoła, W Remizie). Sporadycznie występują inne motywacje, np. historia handlu (por. Gees). Nieoficjalne nazwy sklepów funkcjonują wyłącznie w polszczyźnie mówionej. Ich zakres użycia ogranicza się do mieszkańców jednej lub kilku wsi. Do cech charakterystycznych tej grupy nazw należy zaliczyć także występowanie dubletów nazwowych. Jeden obiekt handlowy może mieć nawet kilka nieoficjalnych nazw.

The main purpose of the article is the attempt of description of the informal names of shops in oral Polish of contemporary village inhabitants (on the example of Wręczyca Wielka community near Klobuck). The first part of the text is devoted to the basic methodological solutions and previous researches. The second part of this article contains the characteristic of the onimic material - e.g. description of semantic motivations and data concerning specific of mentioned group of names.