Euripides' "Iphigenia in Tauris" : the poetics of trauma, the aesthetics of horror and a catharsis on the stage

"Ifigenia w Taurydzie" Eurypidesa w interesujący sposób łączy w sobie to, co dzisiejsi odbiorcy opisaliby jako klasyczną grozę opartą na motywie traumy z dzieciństwa (z jednej strony) oraz inteligentną, metateatralną analizę działania mechanizmu (greckiej) tragedii. Okrutna, mściwa bohaterka owej sztuki jest jednocześnie skrzywdzonym, nieszczęśliwym dzieckiem uwięzionym w ciele dorosłej kobiety. Walczy z dręczącymi ją wspomnieniami w specyficzny sposób, w nieskończoność inscenizując scenę własnej śmierci z rąk rodzonego ojca, Agamemnona. Świątynia w kraju Taurów służy jej jako osobliwy "teatr w teatrze", gdzie - wśród makabrycznych dekoracji wykonanych ze szczątków ciał greckich żeglarzy - dręczona wspomnieniami dziewczyna rytualnie zabija kolejnych przybyszów ze swej ojczyzny. Nieoczekiwana wizyta brata, Orestesa, okazuje się skutecznym lekarstwem na owo niekończące się cierpienie Ifigenii. W sztuce tej Eurypides nie tylko umożliwia odbiorcom osiągnięcie katharsis, lecz także - za pomocą środków metateatralnych - pokazuje im dokładnie, na czym owa katharsis polega; w jaki sposób ludzki umysł oczyszcza się ze szkodliwych emocji. Gdy tylko Ifigenia przestaje koncentrować się na własnym cierpieniu i przenosi swą uwagę na podobnie jak ona sama udręczonego Orestesa, odzyskuje utraconą równowagę umysłu. Jednocześnie publiczność - która, naturalnie, solidaryzuje się z bohaterami - także odczuwa ulgę. "Ifigenia w Taurydzie" jest więc "sztuką w sztuce", która pokazuje, jak funkcjonuje dobrze skonstruowana tragedia.

Euripides’ tragedy "Iphigenia in Tauris" is an interesting combination of something that today’s theatre-goers would describe as being a classic horror play based on the motif of a childhood trauma (on the one hand) and - on the other hand - a cleverly designed metatheatrical study of how the mechanism of (Greek) tragedy really works. The terrifying, cruel and murder-obsessed Iphigenia is at one and the same time a wronged, unhappy child imprisoned in the body of a grown woman. She struggles with her pain by re-enacting her own unaccomplished murder in a sinister "theatre within a theatre", i.e. in the temple of Arthemis, where - among macabre decorations made from remnants of the bodies of those Greek sailors that she has slain so far - she ritually kills any further newcomers from her homeland. An unexpected visit by her brother Orestes proves to be an effective remedy for Iphigenia’s distress. In this play, Euripides not only enables his audience to achieve katharsis, but also - through metatheatrical means - shows us exactly how a human mind is purged of dangerous emotions: as soon as Iphigenia stops concentrating on her own pain and starts to sympathize with Orestes, her mind is cured, and she is restored to a state of happiness. At the same time, the audience - who sympathize wih the characters - also feel a sense of relief. "Iphigenia in Thauris" is therefore a play within a play that shows us how a good tragedy works.