Introduction

Jedną z bardziej znaczących zmian w polskich studiach historycznych po 1989 r. jest wzrost zainteresowania tematami przywracającymi pamięć o wielokulturowej tradycji dawnej Rzeczypospolitej. Uwolnienie Polski spod rosyjskiej strefy wpływów i uzyskanie niepodległości przez Litwę, Ukrainę i Białoruś otworzyły nowy rozdział nie tylko w dziejach politycznych Europy i świata, ale także w badaniach nad dziedzictwem kulturowym tych narodów. Dziś możliwe jest stawianie pytań zarówno na temat wspólnoty dziedzictwa Rusinów i Polaków, jak też ich odrębności, autonomiczności i niezależności, dziś możliwa jest obiektywna ocena oryginalności kultury cerkiewnej w Rzeczypospolitej, jak i jej zależności od innych prawosławnych centrów intelektualnych oraz wzorców cywilizacji zachodniej. W poszukiwaniu odpowiedzi na te niełatwe pytania od lat pomagają nam badacze z Polski i z zagranicy, młodzi naukowcy oraz doświadczeni specjaliści, reprezentanci środowiska uniwersyteckiego, tzw. otoczenia społecznego oraz niezależni badacze. Wierzymy, że w ten sposób budowany szeroki i międzynarodowy zespół badaczy reprezentujących różne dyscypliny i metody naukowe, tradycje konfesyjne i kulturalne, mający różne doświadczenia zawodowe i życiowe, jest w stanie w pełni odtworzyć zatarte karty wspólnych dziejów, dziś odrębnych narodów: Polaków, Litwinów, Ukraińców, Białorusinów.

One of the most significant changes in Polish historical studies after 1989 has been the increased interest in restoring the memory about the multicultural traditions of the Former Polish-Lithuanian Commonwealth. The liberation of Poland from Russian influence and the independence of Lithuania, Ukraine and Belarus have opened a new chapter not only in the political history of Europe and the world, but also in research on the cultural heritage of these nations. Today, it is possible to ask questions about the common heritage of Ruthenians and Poles, on top of their distinctiveness, autonomy and independence. Today, it is possible to objectively assess the originality of the Orthodox culture in the Commonwealth, in addition to its dependence on other Orthodox intellectual centers as well as models of Western civilization. Researchers from Poland and abroad, young scientists and experienced specialists, representatives of the academia, the socalled academic social environment and independent researchers have been helping us in the search for answers to these difficult questions for years. We believe that the thus formed broad and international team of scholars representing various scientific disciplines and methods, confessional and cultural traditions, and having different professional and life experiences, is able to fully recreate the obliterated pages of common history of the now separate nations: Poles, Lithuanians, Ukrainians and Belarusians.