Comparative constructions in the Old Polish language

Celem tej rozprawy jest opis istniejących w języku staropolskim konstrukcji komparatywnych oraz zbadanie ich dystrybucji. W tekście odnoszę się do pojęcia „konstrukcja komparatywna” zgodnie z rozumieniem Stassena (1985: 24) i Stolza (2013: 8-9). W najwcześniejszych polskich tekstach zostały poświadczone 3 główne sposoby wyrażania porównań wiążących się z różnym natężeniem danej cechy: użycie standardu porównania w dopełniaczu oraz za pomocą wskaźników zespolenia „nad” i „niż”. Mimo iż istnienie konkurujących ze sobą typów konstrukcji komparatywnych w staropolszczyźnie jest językoznawcom znane (Greszczuk 1988), to zagadnienie nie zostało jeszcze w pełni zbadane.W swojej analizie podejmuję próbę odpowiedzi na pytanie, jakie schematy kognitywne (Heine 1997) leżą u podstawy staropolskich konstrukcji komparatywnych. Jak pokazuję w swojej pracy, przypisanie odpowiedniego schematu nie zawsze jest oczywiste i wymaga szczególnej uwagi. Konstrukcja z przyimkiem „nad” może być jednoznacznie powiązana ze schematem lokalizacji. Pochodzenie schematów stojących za pozostałymi wskaźnikami zespolenia pozostaje niejasne, jednak z pewnym prawdopodobieństwem można przypisać porównanie z dopełniaczem do schematu źródła oraz konstrukcji z „niż” – do schematu polarności.Innym ciekawym zagadnieniem, które podejmuję w tej pracy, jest próba odkrycia, co stoi za wyborem jednej z konstrukcji komparatywnych w danym kontekście. Wybór ten może być podyktowany syntaktycznym i semantycznym charakterem frazy denotującej standard czy właściwościami leksemu wyrażającego cechę. Wskaźnik zespolenia „niż” wykazuje tendencję do częstszego występowania w konstrukcjach, w których człon porównywany i standard denotują kontrastujące ze sobą pojęcia. Przy analizie tekstów staropolskich nie należy też zapominać, że wiele z nich jest tłumaczeniami z języka staroczeskiego lub łaciny. Nie można zatem wykluczać silnego wpływu tych języków na kształt konstrukcji komparatywnych w staropolszczyźnie, konieczne są dalsze badania biorące pod uwagę teksty staroczeskie i łacińskie.

The aim of this thesis is to describe comparative constructions existing in the Old Polish language, and to examine their distributions. In the paper I refer to the notion COMPARATIVE CONSTRUCTION as understood by Stassen (1985: 24) and Stolz (2013: 8-9). In the earliest Polish texts there are testified 3 main ways of expressing comparison of inequality: with STANDARD in the genitive case and with TIES „nad”, „niż” . Although the existence of competing types of constructions in the Old Polish is well known (Greszczuk 1988), this issue has not yet been fully examined. In my research I am trying to determine from which EVENT SCHEMATA (Heine 1997) are derived the Old Polish comparative constructions. As shown in the text, assigning a schema is often not obvious and requires a particular attention. It is clear the constructions with „nad” represent the LOCATION SCHEMA. The cognitive origin of the other TIES remains uncertain, though possibly they represent the SOURCE (STANDARD in the genitive case) and the POLARITY („niż”) SCHEMATA.Another topic of interest in my thesis is what determines the choice of one of the comparative construction in a given context. Choosing one way of expressing inequality over another may be caused by the syntactic and semantic properties of the STANDARD phrase or the choice of the lexeme denoting the QUALITY. Moreover, the TIE „niż” tends to occur more often when the STANDARD and the COMPAREE represent contrasting concepts. Last but not least, while examining the Old Polish texts one must not forget that many of them were translated from the Old Czech or Latin. Therefore, the influence of the constructions existing in those languages cannot be underestimated, and there is a need to conduct more detailed research with analysis of the texts in the Old Czech and Latin.