Acquisitive prescription of real estate by the State Treasury or a municipality illegally taken over by the communist state of Poland

W okresie tzw. Polski Ludowej, szczególnie po zakończeniu II wojny światowej, wiele nieruchomości zostało przejętych przez Skarb Państwa na podstawie aktów administracyjnych, których ważność, po transformacji ustrojowej w roku 1989, zaczęła być kwestionowana w licznych postępowaniach administracyjnych. Zdarzały się również przypadki, że niektóre nieruchomości zostały przejęte bez jakiegokolwiek tytułu prawnego. W doktrynie prawa i orzecznictwie sądów polskich pojawiła się więc koncepcja zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa lub gminę, co oznaczałoby możliwość zamknięcia sporów oraz zapobiegnięcia masowej i niekontrolowanej reprywatyzacji.W pierwszej części pracy omówiona jest kwestia dopuszczalności możliwości zasiedzenia przez Skarb Państwa lub gminę. Wyłożone są obydwie linie orzecznicze Sądu Najwyższego. Rozpatrzeniu podlegają tezy o podziale władzy państwowej na imperium i dominium oraz jego wpływie na działalność państwa jako podmiotu prawa cywilnego. Autor wspomina także o teoriach, iż nieruchomość we władaniu Skarbu Państwa staje się res extra commercium, jak również, że możliwość zasiedzenia przez Skarb Państwa byłaby nadużyciem prawa. Poruszona zostaje także dyskusyjna kwestia dobrej wiary Skarbu Państwa.W drugiej części pracy rozważaniu podlega zasadnicza kwestia biegu terminu zasiedzenia. W tym zakresie opisany został większościowy pogląd wykształcony przez doktrynę oraz sądownictwo, iż bieg ten był zawieszony poprzez działanie tzw. stanu zawieszenia wymiaru sprawiedliwości. Jako skomplikowana konstrukcja, oparta na analogii do koncepcji siły wyższej, zostaje ona gruntownie przeanalizowana przez autora. Ostatnią kwestią pozostaje początek biegu terminu zasiedzenia. SN w swoim orzecznictwie ustalił rok 1980, kiedy w życie weszło prawo tworzące sądownictwo administracyjne, umożliwiające kontrolę sądową nad aktami administracyjnymi, do której to tezy autor się przychyla, rozważając inne doktrynalne propozycje.Z pracy wynikają więc wnioski, iż zasiedzenie nieruchomości przez Skarb Państwa lub gminę jest możliwe, jednakże bieg terminu zasiedzenia nie mógł biec wcześniej, niż od roku 1980. Podniesiona została w szczególności kwestia braku kompleksowego uregulowania reprywatyzacji po transformacji ustrojowej.

During the communist Poland period, especially after the II World War, many real estates in Poland have been taken over by the state, based on administrative decisions, whose validity was contested after systemic transformations in year 1989, in new administrative procedures. There have been also expropriations which had not had any legal basis. Because of that, in civil jurisprudence and judicial decicions has appeared theory of acquisitive prescription of real estate by the State Treasury or a municipality, to prevent many lawsuits and uncontrolled reprivatization after systemic transformations in Poland.In the first part of the work admissibility of the acquisitive prescription of real estate by the State Treasury or a municipality is being discussed. There are two views of the Supreme Court jurisprudence in this matter. Also, theses about partition of state’s power to imperium and dominium are reviewed, including influence of this distincion on the state, as entity of the Civil Law. The author also mentions and confronts two theories, first, that a real estate in possession of the State Treasury becomes res extra commercium and second, that admissibility of the acquisitive prescription of real estate by the State Treasury would be a civil right abuse. Also, disputable matter of State Treasury's good faith is being discussed.In the second part, the course of the acquisitive prescription is being debated. In that matter, opinion of majority is reviewed by the author, stating that the course of the prescription was suspended because of so-called ‘state of judicial suspension’. As complicated construction, based on vis maior analogy, it is being profoundly referred by the author. Last, but not least, the question of the beginning of the course of prescription is being discussed. The Supreme Court decided that it is year 1980, because of entry into force of an act creating administrative courts, introducting judicial control over administrative decisions. The author agrees with that thesis, also mentioning other propositions of the jurisprudence.From the work come out conclusions that the acquisitive prescription of real estate by the State Treasury or a municipality is possible, nevertheless, the course of prescription could not began earlier, than in 1980. There is also an observation, that since systemic transformations in Poland, there has not been any law, comprehensively regulating the reprivatization matter.