For the sake of health and cleanlinnes. Hygiene of a woman's body in the Polish territory in the light of the health and hygiene literature at the turn of the 19th and 20th centuries.

Przedmiotem niniejszej pracy było przybliżenie problematyki higieny i zdrowia na terenie ziem polskich na przełomie XIX i XX wieku. W oparciu o piśmiennictwo skierowane do kobiet z zakresu zdrowia i higieny przełomu XIX i XX wieku – prasę, a zwłaszcza poradniki – analizie i opisaniu zostały poddane porady dotyczące higieny ciała. W pierwszym rozdziale dokonano charakterystyki przemian społeczno-cywilizacyjnych, jakie miały miejsce na przełomie XIX i XX wieku, a także poczyniono analizę warunków sanitarno-higienicznych, mając na uwadze realia polityczno-gospodarcze każdego z zaborów. W kolejnym rozdziale szerzej została zaprezentowana zmiana w statusie i pozycji kobiet, przyczyny adresowania do kobiet publikacji z zakresu zdrowia i higieny, a także charakterystykę treści piśmiennictwa tego okresu. Zaprezentowano także wybrane poradniki, stanowiące bazę do rozważań nad powinnościami higienicznymi. W trzecim i ostatnim rozdziale skupiono się na analizie i opisie porad dotyczących higieny ciała i zachowania zdrowia kobiet w poszczególnych okresach jej życia – od niemowlęctwa, poprzez okres ciąży i macierzyństwa, aż do okresu później starości. Opis wzbogacono informacjami na temat ówczesnego rynku produktów higieniczno-kosmetycznych. Kluczowym rozważaniom zostały poddane także zmiany w mentalności społeczeństwa na przełomie badanego okresu względem higieny, jak i ogólny zarys zmian w poprawie sytuacji higieniczno-zdrowotnej na terenie ziem polskich.

The aim of the thesis was to approximate the issues of hygiene and health in the Polish territory at the turn of the 19th and 20th centuries. Based on the literature addressed to women in the field of health and hygiene at the turn of the 19th and 20th centuries - the press, and especially guidebooks - body hygiene advice was analyzed and described. The first chapter explains the socio-civilization changes that took place at the turn of the 19th and 20th centuries, and also there were made an attempt to analyze the sanitary and hygienic conditions, bearing in mind the political and economic realities of each partition. In the next chapter, the change in the status and position of women, the reasons for targeting women with publications in the field of health and hygiene, as well as the characteristics of the content of the literature of this period have been presented more broadly. Selected guides were also introduced, constituting the basis for deliberations on hygiene practices. The third and last chapter focuses on the analysis and description of advice on body hygiene and the preservation of women's health in particular periods of her life - from infancy, through pregnancy and motherhood, until old age. The description was enriched with some information on the market of hygienic and cosmetic products at that time. Considerations have been subjected to changes in the mentality of the society at the turn of the studied period in terms of hygiene, as well as the general outline of changes in the improvement of the hygiene and health situation in Poland.