Amerykańska alternatywna historia i II Wojna Światowa: analiza poetyki gatunku oraz społecznej i politycznej struktury Stanów Zjednoczonych

Tematem niniejszej pracy magisterskiej jest amerykańska alternatywna historia, badana na podstawie trzech powieści – It Can’t Happen Here Sinclaira Lewisa, Spisek Przeciwko Ameryce Philipa Rotha, i Człowiek z Wysokiego Zamku Philipa K. Dicka. Powieści są analizowane pod względem swojej literackiej formy, jako zróżnicowane przykłady alternatywnej historii, oraz pod względem swojego znaczenia, jako społeczne i polityczne komentarze dotyczące amerykańskiego społeczeństwa. Wszystkie trzy alternatywne historie odnoszą się do tematyki drugiej wojny światowej – jednego z najważniejszych wydarzeń XX wieku, które istotnie wpłynęło na rozwój gatunku.Pierwszy rozdział obejmuje teorię literacką związaną z podgatunkiem literatury spekulacyjnej jakim jest alternatywna historia. Analizowana jest jej kompleksowa systematyka, a także jej związek z historiografią oraz teorią światów możliwych. Następnie, alternatywna historia jest rozpatrzona w kontekście Ameryki drugiej połowy XX wieku i wyjaśnione są zarówno powody, dla których gatunek ten zaczął się szczególnie mocno rozwijać w tamtym czasie, jak i społeczne i polityczne motywy, które porusza.Drugi rozdział poświęcony jest powieści It Can’t Happen Here Sinclaira Lewisa i wyjaśnia, dlaczego powieść ta, nie spełniając ogólnie przyjętych założeń gatunku, wciąż może być uznawana za alternatywną historię. Następnie analizowany jest sposób, w jaki powieść rozważa możliwość eskalacji faszystowskich tendencji w USA, dekonstruując i krytykując przy tym amerykańskie społeczeństwo oraz obalając społeczne mity.W trzecim rozdziale zgłębiona zostaje powieść Philipa Rotha Spisek Przeciwko Ameryce. Najpierw poddana analizie jest wyjątkowa cecha powieści, związana z paradoksem przyczynowo-skutkowym, który sprawia, że powieść ta znacząco różni się od konwencjonalnych alternatywnych historii. Następnie badany jest dwuznaczny sposób, w jaki powieść traktuje tematykę społecznej dezintegracji: są tu ukazane dwie warstwy znaczeniowe – proces rozpadu państwa jako całości, odzwierciedlony analogicznym procesem rozpadu rodziny jako komórki społecznej. Na koniec rozważone jest znaczenie powieści jako społecznej i politycznej krytyki wymierzonej w USA lat 40. XX wieku, również często interpretowaną jako krzywe zwierciadło polityki państwa w pierwszej dekadzie XXI wieku.Czwarty rozdział poświęcony jest powieści Philipa K. Dicka Człowiek z Wysokiego Zamku, jako jednej z najważniejszych amerykańskich alternatywnych historii XX wieku, niezwykle znaczącej dla rozwoju i popularyzacji gatunku. Najpierw przeanalizowany jest sposób, w jaki powieść odzwierciedla wszystkie ogólnie przyjęte konwencje gatunku, a następnie zinterpretowana jest tematyka, którą porusza. Powieść testuje granicę między fikcją i prawdą, eksploruje ideę rzeczywistości oraz autonomię ludzkiego działania, zestawia filozofie Taoizmu i Nazizmu, a także analizuje koncept kolonializmu w kontekście amerykańskiej historii. W ostatniej części rozdziału wyjaśnione jest znaczenie powieści jako alternatywnej historii rewidującej charakter Stanów Zjednoczonych.

The aim of the present thesis is to investigate three American alternate histories – Sinclair Lewis’s It Can’t Happen Here, Philip Roth’s The Plot Against America, and Philip K. Dick’s The Man in the High Castle – both as distinct examples of the literary genre of alternate history, and as commentaries on American society and politics in reference to one of the most significant events of the 20th century – World War II. The first chapter of the thesis elucidates the complex nature of alternate history and provides its definitions. It also examines the relationship between alternate history and history itself and investigates the issue of referentiality, as well as discusses the main principles of the possible-worlds theory. Lastly, it provides information about alternate history in the American context and answers the question why the second half of the 20th century was the ground-breaking time for the development of the genre.The second chapter examines Sinclair Lewis’s novel It Can’t Happen Here. First, it concentrates on the form and convention of the novel, explaining why it is both an alternate history and a future history. Afterwards, it focuses on the way the novel reflects the socio-political ambience of the US of the late 1930s, explores fascist tendencies in the country, and criticizes the corrupted condition of society. Lastly, it investigates the way Lewis’s novel debunks American social myths.The third chapter is devoted to Philip Roth’s The Plot Against America. It examines the form and convention of the novel, as well as demonstrates a unique characteristic that makes it conspicuously different from other alternate histories. The next part of the chapter analyzes the way in which the novel reflects on social and political issues. Lastly, it explains why the novel is relevant as a critique of past and present condition of America.The last chapter investigates Philip K. Dick’s The Man in the High Castle. It explains why the novel is considered to be an archetype of alternate history and how it has contributed to the development of the genre. Afterwards, it explores the meaning of the novel, addresses its ambiguous overtone and demonstrates the way it approaches and deconstructs the issues of colonialism, Americanism, historicity, reality, truth, and human agency. Lastly, it brings together the main ideas touched upon in the chapter in order to emphasize the novel’s power as a revisionist alternate history.