Magyar jövevényszavak a Szepesi nyelvjárásban és azok használata

Hungarian loanwords in the Spiš dialect and their usage

Niniejsza praca dotyczy żywotności i znajomości hungaryzmów przez osoby wywodzące się ze Spisza. W części teoretycznej przedstawiono cechy fonetyczne i fonologiczne gwary spiskiej, a następnie porównano je do innej polskiej gwary górskiej - orawskiej. W tej części rpacy wskazano również hipotezy dotyczące etymologii nazwy regionu oraz opisano jego historię. Podstawą badań dialektologicznych były te wyrazy, które językoznawcy określają, jako zapożyczenia węgierskie. Materiał językowy stanowiący podstawę tej pracy został zebrany z różnych źródeł, które zajmowały się tematyką leksyki spiskiej. Wobec braku większych opracowań zbiorczych, traktujących o zapożyczeniach węgierskich w tej gwarze, stworzono słownik zawierający 91 terminów. Następnie opisano wyniki badań dialektologicznych, które uzyskano poprzez internetowe badanie ankietowe. W badaniu wzięło udział 149 osób pochodzących ze Spisza. Wyniki zostały opracowane według różnych kryteriów, takich jak wiek, pochodzenie, wykształcenie i język używany w domu. Ostatnia część pracy dotyczy porównania metod i wyników badań z podobnymi badaniami przeprowadzonymi na terenie Orawy.

This work concerns productivity, of Hungarian loanwords as used by the people originating from Spiš region. The theoretical part shows the phonetic and phonological features of the Spiš dialect. Its characteristics was also compared with that of another Orava dialect, which also belongs to the Polish mountain dialects. This section also indicates hypotheses about the etymology of the name of the region and describes its history. The basis for dialectological research were those dialectal words, which are characterized by linguists as Hungarian borrowings. The linguistic material that forms the basis of this work was collected from various sources that deal with the Spiš region lexis. In the absence of any collective studies for the Spiš lexis of Hungarian origin, a dictionary was created that contains 91 terms. Then, the results of dialectological research were described, which were obtained througha questionnaire survey, distributed among 149 people from Spiš region. The results were verified according to various criteria, such as age, origin, education and the language used. The last part of the work concerns the comparison of research methods and results with similar research carried out in Orava.

Ez a szakdolgozat magyar jövevényszavak a mai Szepesi nyelvjárásban foglalkozik. E munka elméleti része a szepesi nyelvjárás fonetikai és fonológiai sajátosságait bemutatja és összehasonlítja azokat az árvai nyelvjárással. Ezután a regió elnevezésének etimológiájával kapcsolatos hipotéziseket és maga a Szepes történetét szóba került. A dialektológiai kutatások alapját azok a szavak képezték, amelyeket a nyelvészek magyar jövevényszavakként határoznak meg. A munka alapjául szolgáló nyelvi anyagot különböző, a szepesi szókincs témájával foglalkozó forrásokból gyűjtöttük össze. A nyelvjárásban a magyar jövevényszavakkal foglalkozó nagyobb holistikus tanulmányok hiányában 91 kifejezést tartalmazó szótár készült. A munka ezután ismerteti a dialektológiai kutatások eredményeit, amelyeket egy online kérdőív segítségével szereztünk. Szepesből 149 ember vett részt a vizsgálatban. Az eredmények a válaszadók különféle jellemzői alapján (főleg az életkor kritériuma és az általuk a mindennapi életben használt nyelv szempontjából) kerültek elemzésre. A munka utolsó része a kutatási módszerek és eredmények összehasonlításaÁrvában végzett hasonló kutatásokkal.