The vahinshed shtetls : revival of the memory of the shtetls in the former Galician Province

Sztetle były powszechne w prowincji galicyjskiej. Były to małe miasteczka, zamieszkałe głównie przez ludność żydowską i mniejszość polską, a w przypadku Galicji Wschodniej także ludność ukraińską. Były przykładem wielokulturowego świata, który przetrwał upadek XIX-wiecznych imperiów, jakie istniały w okresie międzywojennym i ostatecznie położył kres tragedii II wojny światowej. Przez dziesięciolecia, przez dziesięciolecia marginalizowana, dziś nie tylko odradza się w przestrzeni pamięci, ale także staje się widoczna w fizycznej przestrzeni miast Podkarpacia i Małopolski. W tym wystąpieniu postaram się przedstawić proces przywracania pamięci dawnego galicyjskiego miasta, inicjatywy podejmowane przez lokalne społeczności, a także zastanowić się, jak przeszłe stosunki polsko-żydowskie wpłynęły na rozwinięte w społeczeństwie mityczne miasto galicyjskie. Postaram się też obalić ten mit. Artykuł oparty jest na obszernym materiale źródłowym. M. in. materiały archiwalne i drukowane, wspomnienia i relacje z historii mówionej.

Штетлы были распространены в Галицийской провинции. Это были небольшие города, где большинство составляло еврейское население. Кроме того, в штетлах проживало польское население, а в Восточной Галиции – также украинское население. Они были примером мультикультурного мира, пережившего крах империй XIX в., существовавшего в межвоенный период и окончательно разрушенного в годы Второй мировой войны. Тема штетлов возрождается в течение нескольких десятилетий в пространстве памяти, а также в облике городов Подкарпатья и Малой Польши. В статье затронута тема восстановления и сохранения памяти о галицийских штетлах, раскрыт вопрос о влиянии польско-еврейских отношений на мифологизацию темы штетлов Галицийской провинции. Статья основана на широкой источниковой базе, включающей материалы архивов, периодической печати, мемуары и устные исторические источники.