Irony as deconstruction of dying in Witold Wirpsza’s Letters

Listy Witolda Wirpszy z tomu Drugi opór. Wiersze 1960-1964 (1965) zostają w tym artykule odczytane tak, by ukazać, jak ironia staje się dekonstrukcją umierania, równocześnie zaś samej siebie i komunikacji literackiej w ogólności. Persyflażowa ars moriendi okazuje się diagnozą zwróconą przeciwko dyskursom tanatologii, działającym w instytucjach władzy, medycyny czy religii (listy publiczne) i rodziny (listy prywatne). Wirpsza zaprojektował ją jako grę znaków, szum komunikacyjny, w którym przecinają się i przeczą sobie znaczenia z powierzchniowych i głębszych poziomów semantycznych. Realizuje się to przez pisanie o śmierci za pośrednictwem tropów epistolarnych, pocztowych, filatelistycznych, dotyczących przekazu, pośredniczenia i transmisji. Szczególnie istotne są partie metaliterackie, parabazy nasilające ironię, w których pojawia się wizja kradzieży znaczków pocztowych jako zmienionej w znaki rzeczywistości. Lektura Listów prowadzi do wniosku, że będąca dekonstrukcją ironia czyni z poezji epistolarnej zdarzenie literackie - list, pismo, jakie ma skraść, uśmiercić, przeczytać po swojemu czytelnik.

This paper focuses on Witold Wirpsza’s Letters included in the volume Second Resistance. Poems 1960-1964 (1965) and shows how irony becomes a deconstruction of dying, and at the same time of itself and of literary communication in general. The persiflage-oriented ars moriendi turns out to be a diagnosis directed against the discourses of thanatology, operating in institutions of power, medicine or religion (public letters) and family (private letters). Wirpsza designed it as a play of signs and communication noise in which meanings embedded in surface and deeper semantic levels intersect and contradict each other. This is accomplished by writing about death through epistolary, postal, philatelic tropes, concerning message, mediation and transmission. Particularly important are the metaliterary parts, parabases intensifying the irony, containing the vision of the robbery of postage stamps as reality transformed into signs. The interpretation of the Letters reveals that the deconstructive irony makes epistolary poetry a literary event - the letter, the writing that is to by stolen, killed, read by the reader in her or his own way.