Crims.cat : the Catalan crime novel : reconnaissance

Bibliogr. s. 73-75; aut. podpisana: Adriana Sara Jastrzębska

W ostatnich dekadach powieść kryminalna w swoich licznych wariantach i odmianach stała się jednym z istotniejszych podgatunków współczesnej literatury, przejmując w dużej mierze rolę i zadania powieści społecznej, poddającej analizie stan społeczeństwa i stawiającej pytania o jego moralną kondycję. Bywa literackim produktem eksportowym, stając się składową obiegowych opinii i wyobrażeń na temat danego kraju (przykładem może tu być skandynawska powieść kryminalna czy kolumbijska narkopowieść). W Hiszpanii powieść kryminalna rozwija się intensywnie od połowy lat 70. Jej pierwsze wielkie tematy to społeczeństwo kraju w okresie Transición oraz rozliczenia z historią XX wieku. Z czasem, dzięki twórczości takich autorów, jak Manuel Vázquez Montalbán czy Eduardo Mendoza, Barcelona staje się swoistą stolicą kryminalnej powieści w Hiszpanii. Artykuł stanowi rekonesans w świecie powieści kryminalnej ostatnich lat umiejscowionej w Katalonii i pisanej po katalońsku oraz przedstawienie jej najważniejszych tematów, reprezentantów, a także specyficznych cech. Omówiona zostaje też działalność służąca upowszechnianiu samego gatunku oraz wiedzy o nim wśród katalońskojęzycznej publiczności.

In recent decades, the crime fiction in its many variants and forms, has become one of the most important subgenres of contemporary literature, largely assuming the role of the social novel, which analyses the state of society and raises questions about its moral condition. It can be a literary export product, becoming a component of popular opinion and ideas concerning a country or a region (for example, the Scandinavian crime novel or the Colombian narconovela). In Spain, the crime fiction has been developing intensively since the mid-1970s, with its first major themes being the Transición and the reckoning with the 20th century history. Over time, Barcelona, due to the work of authors such as Manuel Vázquez Montalbán or Eduardo Mendoza, has become a kind of capital of the crime fiction in Spain. This article is a reconnaissance in the world of the recent crime fiction written in Catalan, and presents its main themes, representatives and specific features. It also discusses the activities aimed at popularising and dissemination of the genre and its knowledge among the Catalan-speaking public.