Beyond the camps : non-sites of memory

Źródło finansowania: Narodowy Program Rozwoju Humanistyki

Monografia jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak radzimy sobie współcześnie z traumatyzującą nadmierną spuścizną po masowej przemocy - gdy okazuje się ona wykraczać poza określone i muzealizowane ramy "obozu"? Jaki status i znaczenie są przypisywane miejscom porzuconym i nieupamiętnianym? Czy zapomniane miejsca są istotnie - zapomniane, czy też są raczej miejscami tabu, które są efektem nierozwiązanych konfliktów społecznych i represjonowanych zbiorowych lęków? Jaki użytek (społeczny, symboliczny, religijny, ekonomiczny, polityczny czy etyczny) czyniony jest obecnie w Polsce i szerzej - w regionie z nieupamiętnionych miejsc ludobójstwa? Mimo wzmożonej uwagi wobec przeszłości i wagi nadawanej ostatnimi czasy praktykom upamiętniania w rzeczywistości mało wiemy o tym, jak działają, jaką mają sprawczość miejsca pomijane w procesach memorializacyjnych. Czy są to lokalizacje kontestowane czy raczej kontestujące (w sensie, jaki przynosi etymologia tego słowa: con-testare oznacza współ-świadczenie)? Jeśli faktycznie: biorą udział w szczególnej necrocommunitas świadczenia, to kto jest podmiotem działającym wraz z nimi? Analiza prezentowana w pracy rozwijana jest przy założeniu, że istnienie licznych (rozproszonych i nieupamiętnionych) miejsc masowej zagłady nie pozostaje neutralne dla współczesnych procesów wytwarzania tożsamości i kształtowania pamięci. Zrozumienie skutków nieustających interakcji z miejscami, w których topograficznie zapisała się przeszła przemoc, być może pomoże zrozumieć szczególny charakter pamiętania w kraju po konflikcie.

The book focuses on the question of how post-violence societies cope with the overwhelmingly traumatizing legacy of mass violence when it transgresses the musealized territory of "the camp" and established formats of "sites of memory". What status and meaning are ascribed to abandoned and unremembered places? Are forgotten places indeed forgotten, or are they taboo places resulting from unresolved social conflicts and repressed collective fears? What use do we make of the uncommemorated places of past violence in modern-day Poland and in the region of Central-Eastern Europe? Are the sites inactive, repressed, contested? Or are they contesting (since con-testare in Latin means co-witnessing) memorial status-quos and endangering hard-achieved mnemonical security within post-violence communities still grappling with past traumas? The key assumption of the presented volume is that the existence of numerous - dispersed and uncommemorated - places of mass killings - does not remain neutral for contemporary memory cultures, communal identities and local memorial transactions. Understanding the effects of continuous interactions with uncommemorated places ridden by past violence may facilitate a better and more nuanced understanding of the particular character of remembrance in post-conflict countries.