Impact of obsessive-compulsive disorder on culpability of a criminal act - selected issues

W pracy przedstawiono charakterystykę zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego i jego możliwego wpływu na zawinienie czynu zabronionego. W kontekście niepoczytalności rozważono, kiedy stanowić ono może chorobę psychiczną, a kiedy inne zakłócenie czynności psychicznych. Przeanalizowano wnioski z badań na temat zaburzenia, przeprowadzonych przez psychiatrów, neuropsychologów i neurologów, w celu stwierdzenia, czy może ono powodować wyłączenie możliwości rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem. Rozważono także możliwość wyłączenia odpowiedzialności karnej osoby zaburzonej na podstawie przepisu dotyczącego błędu co do okoliczności wyłączającej bezprawność albo winę. Powyższe rozważania pozwalają na stwierdzenie, że rzadkość uwzględniania tego zaburzenia w orzekaniu o odpowiedzialności karnej nie znajduje uzasadnienia wobec częstości występowania zaburzenia, oraz jego potencjału ekskulpacyjnego. Wskazano na zasadność uznawania zaburzenia przebiegającego bez wglądu jako spełniającego przesłankę choroby psychicznej. Behawioralna i kognitywna charakterystyka zaburzenia nakazuje także każdorazowe uwzględnianie jako potencjalnie wyłączającego winę, w przypadku sprawców z zaburzeniem, występowania błędu co do okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną. Wobec możliwości spełnienia przez osobę działającą pod wpływem zaburzenia tej przesłanki, zasadnym wydaje się odmienne ukształtowanie treści przepisu art. 93c kodeksu karnego.

Text covers characteristics of obsessive-compulsive disorder and its potential impact on culpability of a criminal act. With regard to insanity, it was considered when it may count as mental illness, and when as other mental distress. Research carried out by psychiatrists, neuropsychologists and neurologists were analyzed to check, whether the disorder may cause excuse from criminal liability by excluding cognitive and volitional control over a criminal act. It was also analyzed whether the disorder may lead to commiting a criminal act under a mistake of fact, regarding circumstances exempting, in consciousness of such person, unlawfulness or culpability of the act. Abovementioned discussion leads to the conclusion, that rarity of taking the disorder into account while considering criminal liability, has no foundation because of high incidence of the disorder and its exculpating potential. OCD with no insight should be considered as mental illness. Behavioral and cognitive characteristics of OCD require consideration, whether the person commiting a criminal act under influence of the disorder was acting under a mistake of fact regarding possible exaggerated or absurd justifications. Regarding that possiblity, it is suggested that article 93c of penal code should be changed to include such cases.